رجعت‌کنندگان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رجعت کنندگان به معنای
زنده شوندگان از مؤمنان خالص و کافران خالص در
عصر ظهور است.
روایت‌های مربوط به رجعت کنندگان به دو دسته تقسیم می‌شود:
۱- دسته نخست: بدون اشاره به اشخاصی خاص رجعت کنندگان را منحصر در مؤمان خالص و کافران خالص دانسته است.
مفضل از
امام صادق (علیه‌السّلام) دربارۀ
آیه: «و یوم نحشر من کل امة فوجا؛ «و آن روز که از هر امتی، گروهی را محشور می‌کنیم» نقل کرده که فرمود: هیچ مؤمنی کشته شده نیست مگر این که بازمی گردد تا به
مرگ طبیعی از دنیا برود و البته برنمی گردد مگر مؤمنان محض و کافران محض. «لیس احد من المؤمنین قتل الا یرجع حتی یموت و لا یرجع الا من محض الایمان و محض الکفر محضا»
۲- دسته دوم: برخی
روایات به
رجعت افرادی به طور خاص اشاره کرده است. بکیر بن اعین می‌گوید: کسی که هیچ تردید در درستی سخنش ندارم؛ یعنی
امام باقر (علیه‌السّلام) به من فرمود: «پیامبر و علی رجعت می‌کنند».
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: همانا نخستین کسی که به دنیا برمی گردد،
حسین بن علی (علیه‌السّلام) و یاران آن حضرت هستند. نیز
یزید بن معاویه و
اصحاب او که حضرت، آنها را یک به یک به
هلاکت خواهد رساند...«ان اول من یکر الی الدنیا الحسین بن علی (علیه‌السّلام) و اصحابه و یزید بن معاویة و اصحابه فیقتلهم حذو القذة بالقذة ثم قال ابو عبدالله (علیه‌السلام): ثم رددنا لکم الکرة علیهم و امددناکم باموال و بنین و جعلناکم اکثر نفیرا».
در برخی از
روایات نقل شده است که
امام زمان (علیه‌السّلام) هنگام
رحلت، سر بر زانوی امام حسین (علیه‌السّلام ) نهاده و جان می‌دهد. پس از آن، امام حسین (علیه‌السّلام ) به
کفن و
دفن بدن مطهر آن حضرت می‌پردازد و بر ایشان
نماز می‌خواند. طبق روایات، امام حسین (علیه‌السّلام ) سال‌ها پس از حضرت مهدی (علیه‌السّلام)
خلافت و
حکومت خواهد کرد و آن قدر پیر و سال‌خورده خواهد شد که ابروان حضرت بر روی چشمان مبارک خواهد افتاد و آن گاه با
مرگ طبیعی از دنیا خواهند رفت.
در شماری از روایات، به رجعت معصومان علیهم‌السّلام اشاره شده است. امام صادق (علیه‌السّلام ) فرمود: از
شیعیان ما نیست کسی که به بازگشت ما
ایمان نداشته باشد...«لیس منا من لم یؤمن بکرتنا...».
دسته‌ای دیگر از روایات رجعت، برخی پیامبران و یاران ایشان و پیروان آنها را جزو رجعت کنندگان شمرده‌اند. در
تفسیر عیاشی به نقل از مفضل بن عمر از امام صادق (علیه‌السّلام ) چنین نقل کرده است: هرگاه قائم آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌و‌سلم) به پاخیزد، از پشت
کعبه بیست و هفت مرد را بیرون می‌آورد، پانزده تن از
قوم موسی، آنان که به
حق داوری کرده و به آن بازمی گردند و هفت تن از
اصحاب کهف و
یوشع وصی حضرت موسی (علیه‌السّلام) و
مؤمن آل فرعون و
سلمان فارسی و
ابو دجانه انصاری و
مالک اشتر . «اذا قام قائم آل محمد استخرج من ظهر الکعبة سبعة و عشرین رجلا خمسة و عشرین خمسة عشر من قوم موسی الذین یقضون بالحق و به یعدلون و سبعة من اصحاب الکهف و یوشع وصی موسی و مؤمن آل فرعون و سلمان الفارسی و ابا دجانة الانصاری و مالک الاشتر».
اگرچه روایات رجعت اختصاصی به
زن یا
مرد ندارد و تحت عنوان
مؤمن محض و
کافر محض آمده است، در روایتی به رجعت بانوان نیز اشاره شده است. امام صادق (علیه‌السّلام ) فرمود: «همراه قائم سیزده زن خواهند بود.» راوی پرسید: «برای چه منظور؟» فرمود: «آنها مجروحین را مداوا می‌کنند و به مریض‌ها رسیدگی می‌کنند؛ همان گونه که همراه پیامبر که بودند، چنین می‌کردند». راوی عرض کرد: «آنها را نام ببرید.» آن حضرت فرمود: «قنوا
دختر رشید و
ام ایمن و حبابه و البیه و سمیه
مادر عمار بن یاسر و زبیده و
ام خالد احمسیه و
ام سعید حنفیه و صبانه ماشطه و
ام خالد جهنیه.» «یکون مع القائم ثلاث عشرة امراة. قلت: و ما یصنع بهن؟ قال: یداوین الجرحی و یقمن علی المرضی کما کان مع رسول الله. قلت: فسمهن لی. قال: القنوا بنت رشید و
ام ایمن و حبابة الوالبیة و سمیة
ام عمار بن یاسر و زبیدة و
ام خالد الاحمسیة و
ام سعید الحنفیة و صبانة الماشطة و
ام خالد الجهنیة.»
به اعتقاد
امام خمینی بر اساس روایات مختلف، مذهب تشیع به رجعت اعتقاد دارد. رجعت با تناسخ فرق دارد؛ زیرا هنگام مرگ، علاقه نفس از بدن قطع نمی‌شود و در واقع انفصال مطلق نفس از بدن تحقق نمی‌یابد، از این رو تعلق دوباره و کامل
نفس به بدن خویش ممکن است و این از مقوله تعلق نفس به بدن بیگانه نیست تا محذور تناسخ لازم آید.
ایشان در تایید این مطلب به کلام میرداماد در سرّ زیارت اموات مبنی بر بقای علاقه روح به بدن پس از مرگ می‌پردازد.
در باب کیفیت رجعت دو دیدگاه اساسی و مهم مطرح است: یکی رجعت حصول تمثلاتی برای مؤمنین و ائمه اهل بیت است که از دنیا رفته‌اند و دوباره
روح آنان ظهور کرده، تصرفاتی در این عالم خواهند کرد و دیگری رجعت با
ابدان عنصری است، خواه با همان بدن سابق یا انشای بدن مُلکی است؛ یعنی نفس شریف و مبارک رجعت‌کنندگان، بدن مُلکی انشاء می‌نمایند و آن بزرگواران با آن بدن مُلکی انشایی رجوع می‌کنند.
امام خمینی در کیفیت رجعت، معتقد به بدن عنصری شده است البته با انشای
بدن ملکی، ایشان برای اثبات مدعای خویش داستان امیرالمؤمنین را در این رابطه بیان می‌کند که در آن واحد در چند جا حاضر بود.
•
فرهنگ‌نامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۲۴۴-۲۴۶، برگرفته از مقاله «رجعت‌کنندگان». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
