رجال الخاقانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خاقانی نجفی، علی بن حسین (م ۱۳۳۴ ق)، در
زهد و
تقوا از نوادر روزگار بود، وی صاحب کتابی رجالی با عنوان،
رجال الخاقانی، می‌باشد.
خاقانی نجفی، علی بن حسین (م ۱۳۳۴ ق)، در
زهد و
تقوا از نوادر روزگار بود و در محضر بزرگانی چون:
شیخ اعظم انصاری و
سید حسن شیرازی مدتی طولانی به تحصیل
معارف و
علم پرداخت. او یکی از ممتازترین و مقرب ترین شاگردان شیخ انصاری بود، وی صاحب کتابی رجالی با عنوان، رجال الخاقانی، می‌باشد. تحقیق: سید محمد صادق آل بحرالعلوم، مقدمه: حسن خاقانی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ ق، ۳۲، ۴۲۶، ۷۲، دوم.
از خصوصیات این کتاب این است که در شانزده فایده تنظیم گردیده که هر کدام رکن رکین و اساس در
رجال به شمار می آیند. مؤلف هر کدام از این فوائد را به تفصیل توضیح داده و اقوال بزرگان این فن را به صورت کامل بیان کرده است؛ مثلاً مؤلف در فایده ششم به طور مفصل راجع به
جرح و تعدیل بحث کرده است؛ اول تعریف جامعی از این اصطلاح آورده، آن گاه به خود این مسئله مهم پرداخته است که جرح و تعدیل به چه چیز اثبات می شود و در مقام تعارض آیا
جرح مقدم است یا
تعدیل؛ و در این میان به تفصیل از دلایل مسئله و اقوال دیگر سخن گفته است.
در فائده دوم مؤلف علت احتیاج به
علم رجال را بیان می دارد و قول اخباری ها را که منکر نیاز به علم رجال شده اند، با دلایل قوی رد می کند. چاپ شده به همراه کتاب فوائد الوحید البهبهانی.
مقدمه مؤلف، در ضرورت علم رجال و متن آن، شرحی بر کتاب فوائد الوحید البهبهانی، شامل شانزده فایده رجالی زیر است:
فایده اول، معنای
عدالت؛
فایده دوم، اعتبار ظن‌های رجالی؛
فایده سوم، الفاظی که دلالت بر عدد دارند و جاری مجرای عدد هستند، مانند: جماعة، رهط، غیر واحد و... ؛
فایده چهارم، وجود خبر در یکی از
کتب اربعه، دلیل بر
حجیت آن نیست؛
فایده پنجم، و جاده؛
فایده ششم، جرح و تعدیل؛
فایده هفتم،
اصحاب اجماع؛
فایده هشتم، نیاز به علم رجال؛
فایده نهم، بیان چند مطلب که علم رجال به آنها نیاز دارد؛
فایده دهم، فرقه‌های منحرف؛
فایده یازدهم، راویان ممدوح و مذموم در زمان
ائمه (علیهم‌السّلام) و راویان ممدوح در زمان
غیبت صغری؛
فایده دوازدهم، جایگاه مشایخ متقدم در علم رجال که نامی از آنها در کتاب‌های رجالی نیست؛
فایده سیزدهم، لزوم تامل در اخذ روایت‌های کتب اربعه از جهت اسناد و متن؛
فایده چهاردهم، وجه عدول
شیخ طوسی در دو کتاب
التهذیب و
الاستبصار از سند متضح به سندی دیگر به خاطر اعلی بودن آن سند؛
فایده پانزدهم، در مورد وقت ادا و تحمل، و وقت ادای معتبر در حال
راوی؛
فایده شانزدهم، وجه اعتنای بعضی از بزرگان به بعضی از راویانی که به تعدیل و توثیق، و یا جرح و تضعیف آنها تصریح نشده است.
با توجه به ذکر فواید پنجگانه‌ای که از تعلیقه یا فوائد الوحید البهبهانی در این کتاب آورده شده است، این کتاب در مجموع، مشتمل بر ۲۱ فایده رجالی است.
کتاب، دارای مقدمه تحقیق تفصیلی و فهرست‌های مختلف است.
سید صادق بحرالعلوم.
این کتاب، در یک جلد به
زبان عربی به کوشش مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، در
قم، به سال ۱۴۰۴ق چاپ و منتشر شده است.
صاحب
الذریعه ، این کتاب را با عنوان حاشیة علی التعلیقة البهبهانیة و با عنوان رجال الشیخ علی
هم فهرست نموده است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری»، تاریخ بازیابی ۹۵/۲/۲۵. سایت اندیشه قم
