• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

راه های مقابله با شیطان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


شیطان سوگند خورده است که آدمیزادگان را گمراه سازد.
[۱] ص/سوره۳۸، آیه۸۲.    



بدین روی، مبارزه با او بخش مهمی از تعالیم عملی اسلام را تشکیل می‌دهد. نخستین هشداردهنده برای مقابله با شیطان، آیات قرآن کریم است. خداوند در قرآن هر جا که از این موجود شرور یاد فرموده، انسان‌ها را از همراهی او بر حذر داشته است؛

اما درباره خطر شیطان برای انسان، دو نکته یاد کردنی است:

۲.۱ - نکته اول

شیطان و اصحاب او هیچ دستی در عرصه تکوین و آفرینش ندارند.
[۲] کهف/سوره۱۸، آیه۵۱.    

قرآن کریم، همه آفریدگان را به صورت تکوینی رو به سوی کمال می‌داند.
[۳] طه/سوره۲۰، آیه۵۰.    
اگر اغواگری شیطان، حالتی جبری می‌داشت، در این سنت الهی- هدایت عامه- نقض روی می‌داد.
[۴] علامه طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۳۲۷.    
افزون بر این، شیطان توان آن ندارد که وحی الهی و رهنمودهای پیامبران علیه‌السّلام را دگرگون سازد.
[۵] حجر/سوره۱۵، آیه۹.    
[۶] جن/سوره۷۲، آیه۲۶ ۲۷.    


۲.۲ - نکته دوم

شیطان را بر بندگان خداوند سلطه‌ای نیست مگر خود بخواهند.
[۷] حجر/سوره۱۵، آیه۴۲.    

انسان مختار است تا راه هدایت را بپیماید یا ضلالت را برگزیند.
[۸] انسان/سوره۷۶، آیه۳.    
از این دو نکته می‌توان دریافت که دست شیطان تنها در وسوسه و تزیین و نظایر آن باز است و در عرصه تکوین، جولانگاهی ندارد.
[۹] عدل الهی، ص۸۱.
[۱۰] منشور جاوید، ج۵، ص۷۹_ ۸۰.


قرآن کریم عواملی را بر می‌شمارد که انسان را به دام شیطان می‌اندازند:
۱. شرک و تن دادن به ولایت شیطان
[۱۱] نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۰.    
؛
۲. فراموش کردن خداوند
[۱۲] زخرف/سوره۴۳، آیه۳۶.    
؛
۳. قساوت قلب
[۱۳] انعام/سوره۶، آیه۴۳.    
؛
۴. دنیاگرایی و هواپرستی
[۱۴] اعراف/سوره۷، آیه۱۷۵ ۱۷۶.    
؛
۵. گناهکاری.
[۱۵] آل عمران/سوره۳، آیه۱۵۵.    

شیطان از گذر شهوت ، غضب و هوا و هوس بر آدمی سلطه می‌یابد.
[۱۶] تفسیر کبیر، ج۱، ص۲۶۶.
و اندیشه او را به تسخیر در می‌آورد. بدین روی، برای رویارویی با شیطان، باید با هواهای نفسانی و رذائل درونی مبارزه کرد.

برخی از راه‌های این مبارزه عبارت‌اند از:
۱. اخلاص : شیطان توان آن ندارد که بامخلصان در افتد و آنان را بفریبد.
[۱۷] حجر/سوره۱۵، آیه۳۹ ۴۰.    

۲. ایمان و توکل .
[۱۸] نحل/سوره۱۶، آیه۹۹.    

۳. استعاذه که به معنای پناه آوردن به خداوند است. قرآن فرمان داده است که انسان از وسوسه شیطان به خدا پناه برد.
[۱۹] اعراف/سوره۷، آیه۲۰۰.    

۴. پرهیزگاری و یاد خدا.
[۲۰] اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.    

۵. پیروی از اولیای الهی.
[۲۱] نهج البلاغه، خطبه ۱۰.    

۶. پاکیزگی و طهارت .
[۲۲] انفال/سوره۸، آیه۱۱.    

۷. بازگشت به فطرت .
[۲۳] تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۱۲.    
[۲۴] شیطان کیست، ص۲۲۲.

۸. هوشیاری و پیروی از نیروی عقل .
[۲۵] شیطان کیست، ص۲۲۲.
[۲۶] تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۱۲.    

۹. دعا .
[۲۷] صحیفة سجادیه، ص۱۹۵.

۱۰. پرهیز از رذائل اخلاقی همانند تعصب ، جهالت، کینه توزی، غرور ، ستمگری، تکبر ، سرکشی در برابر حق و طمع.
[۲۸] نهج البلاغه، خ ۱۹۲.    

امام خمینی راه‌های مقابله با نفوذ شیطان را عبارت می‌داند از:
۱- تصفیه باطن از خودخواهی و خودپرستی.
[۲۹] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    

۲- مراعات تقوای الهی؛ زیرا تقوا موجب دورماندن از مشتبهات و سلطه‌ شیطان است.
[۳۰] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۲۰۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    

بنابراین انسان سالک باید از اعمال و حرکات خود غافل نگردد تا گرفتار دام‌های شیطان نشود.
[۳۱] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
امام‌ خمینی پناه بردن و استعاذه را نیز یکی از راه‌های مقابله با شیطان می‌داند؛ زیرا تا زمانی که انسان در پناه حق نباشد، از خدعه و فریب شیطان در امان نخواهد بود. به اعتقاد امام‌ خمینی، استعاذه کیفیتی نفسانی است و همراه با اضطرار و احتیاج است و اگر از روی حقیقت نباشد؛ بلکه صرفاً لقلقه زبان باشد، در این ‌صورت شیطان به‌راحتی در قلب سالک تصرف می‌کند.
[۳۲] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۲۰-۲۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
[۳۳] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۲۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
ایشان در آثار اخلاقی خود به راه‌های مختلف مقابله و نفوذ شیطان اشاره کرده‌ است. وی، برای مقابله با راه‌های شیطانی تاکید بر ضرورت شناخت راه‌های نفوذ شیطان می‌داند، زیرا انسان با عدم آگاهی از شیطان و نقشه‌های او، در دام وی می‌افتد و از سعادت ابدی محروم می‌ماند و در نهایت به شقاوت ابدی گرفتار می‌شود.
[۳۴] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۱۲-۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
[۳۵] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
[۳۶] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۳۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
امام‌ خمینی با دقیق و پیچیده دانستن راه‌های نفوذ شیطان، معتقد است راه مقابله با شیطان عدم دنیادوستی و حب نفس است. زیرا دوستی دنیا و حب نفس اموری هستند که موجب سیطره شیطان بر انسان و ازبین‌رفتن ایمان او می‌شود.
[۳۷] خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، ج۲، ص۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
[۳۸] خمینی، روح‌الله، جهاد اکبر، ص۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
همچنین ابتلای انسان به آلودگی‌های روحی مانند انانیت و خودخواهی، موجب سقوط از مقام قرب الهی و سلطه شیطان بر اعضا و جوارح او می‌گردد.
[۳۹] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
[۴۰] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
امام‌ خمینی در برخی آثار خود تمسک به ذکر الهی و ریشه‌کن کردن شهوات را راه مقابله با شیطان معرفی می‌کند و معتقد است ازآنجاکه گستره وسوسه‌های شیطان تا آخر عمر ادامه دارد، لازم است همیشه انسان مراقب وسوسه‌ها و حیله‌های شیطان باشد.
[۴۱] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۵۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۱. ↑ ص/سوره۳۸، آیه۸۲.    
۲. ↑ کهف/سوره۱۸، آیه۵۱.    
۳. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۵۰.    
۴. ↑ علامه طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۳۲۷.    
۵. ↑ حجر/سوره۱۵، آیه۹.    
۶. ↑ جن/سوره۷۲، آیه۲۶ ۲۷.    
۷. ↑ حجر/سوره۱۵، آیه۴۲.    
۸. ↑ انسان/سوره۷۶، آیه۳.    
۹. ↑ عدل الهی، ص۸۱.
۱۰. ↑ منشور جاوید، ج۵، ص۷۹_ ۸۰.
۱۱. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۰.    
۱۲. ↑ زخرف/سوره۴۳، آیه۳۶.    
۱۳. ↑ انعام/سوره۶، آیه۴۳.    
۱۴. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۱۷۵ ۱۷۶.    
۱۵. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۵۵.    
۱۶. ↑ تفسیر کبیر، ج۱، ص۲۶۶.
۱۷. ↑ حجر/سوره۱۵، آیه۳۹ ۴۰.    
۱۸. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۹۹.    
۱۹. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۲۰۰.    
۲۰. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.    
۲۱. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۰.    
۲۲. ↑ انفال/سوره۸، آیه۱۱.    
۲۳. ↑ تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۱۲.    
۲۴. ↑ شیطان کیست، ص۲۲۲.
۲۵. ↑ شیطان کیست، ص۲۲۲.
۲۶. ↑ تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۱۲.    
۲۷. ↑ صحیفة سجادیه، ص۱۹۵.
۲۸. ↑ نهج البلاغه، خ ۱۹۲.    
۲۹. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۰. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۲۰۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۱. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۲. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۲۰-۲۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۳. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۲۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۴. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۱۲-۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۵. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۶. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۳۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳۷. ↑ خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، ج۲، ص۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
۳۸. ↑ خمینی، روح‌الله، جهاد اکبر، ص۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
۳۹. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۴۰. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۴۱. ↑ خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۵۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


• فرهنگ شیعه، ج۱، ص۲۶۸، برگرفته از مقاله«راه‌های مقابله با شیطان».    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : دیدگاه های اخلاقی امام خمینی
جعبه ابزار