• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَئیس (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: رَئیس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: رَأْس (مفردات‌قرآن)، ریاست.


رَئیس (به فتح راء) از واژگان نهج البلاغه است به معنای بزرگ قوم و آنكه در رأس امور قرار گيرد.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، مانند:
رَئیس (به فتح راء) به معنای بزرگ قوم و آنکه در راس امور است؛
الرِّياسَة (به فتح سین) به معناى بزرگى و حكومت كردن است.
این واژه فقط یکبار در حکمت ۴۰۰ آمده است.


رَئیس
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۲۳.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۴، ص۷۲.    
یعنی بزرگ قوم و آنكه در رأس امور قرار گيرد.
«رياسَة» مصدر و به معناى بزرگى و حكومت كردن است.

برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - رَئِيس - حکمت ۴۰۰ (اخلاق)

چنانكه امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«التُّقَى رَئيسُ الاَْخْلاَقِ.»
[۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۷۸، حکمت ۴۰۰.    
[۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۱، حکمت ۴۱۰.    
[۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۴۸، حکمت ۴۱۰.    

(پرهیزکاری رئيس اخلاق و صفات پسنديده است.)
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۹، حکمت ۴۱۰.    
[۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۶.    

(شرح‌های حکمت:
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۷.    
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۳۲۴.    
[۱۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۸۹.    
[۱۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۴۷.    
)


۲.۲ - الرِّيَاسَة - حکمت ۱۶۶ (سعه صدر)

و نیز فرموده:
«آلَةُ الرّياسَةِ سَعَةُ الصَّدْرِ.»
[۱۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۱۶، حکمت ۱۶۶.    
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۹۴، حکمت ۱۷۶.    
[۱۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۱، حکمت ۱۷۶.    

(وسيله رياست، سعه صدر است!)
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص، حکمت ۱۷۶.    
[۱۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۱.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۷] یبحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۱.    
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۴۰۳.    
[۱۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۵۳.    
[۲۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۴۰۷.    
)


لفظ «رئيس» فقط يكبار در «نهج البلاغه» آمده است.
[۲۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۷۸، حکمت۴۰۰.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۲۳.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۴، ص۷۲.    
۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۷۸، حکمت ۴۰۰.    
۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۱، حکمت ۴۱۰.    
۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۴۸، حکمت ۴۱۰.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۹، حکمت ۴۱۰.    
۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۶.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۷.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۳۲۴.    
۱۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۸۹.    
۱۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۴۷.    
۱۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۱۶، حکمت ۱۶۶.    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۹۴، حکمت ۱۷۶.    
۱۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۱، حکمت ۱۷۶.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص، حکمت ۱۷۶.    
۱۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۱.    
۱۷. ↑ یبحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۱.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۴۰۳.    
۱۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۵۳.    
۲۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۴۰۷.    
۲۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۷۸، حکمت۴۰۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رأس»، ج۱، ص۴۲۳.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 166 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 400 نهج البلاغه
جعبه ابزار