ذکر نام معصومان بدون القاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احترام به
ائمه اطهار (علیه‌السلام) امری
واجب و پسندیده است؛ اما ذکر نام
امام بدون عناوین احترام‌آمیز، همواره دلالت بر بی‌احترامی نمی‌کند؛ برای نمونه، در
روایات بسیاری، اصحاب ائمه از
سیدالشهدا (علیه‌السلام) تنها با نام «
حسین» یاد می‌کردند
و واکنشی منفی از
امامان مشاهده نشده است.
این باور مشهور که «
حضرت عباس (علیه‌السلام) تنها در لحظه شهادت،
امام حسین (علیه‌السلام) را با عنوان "برادر" مخاطب قرار داده، ولی قبل از آن، تنها ایشان را با عباراتی مانند "مولای"
و "سیدی" خطاب می‌کردند»، نه‌تنها منشأ روایی
و تاریخی معتبری ندارد، بلکه در نقلی معتبر آمده است که ایشان در گفت‌وگوی خود با
امام حسین (علیه‌السلام) در عصر
تاسوعا از خطاب «یا اخی» یا همان «برادرم» استفاده کردند: «
و قال العباس بن علی (
علیه
السلام): یا اخی: اتاک القوم!»؛ «برادرم: لشکر به طرف شما آمده است».
اساساً استفاده از عناوینی نظیر «برادرم»، «پدرم»
و... در میان اعضای
خانواده، عاطفی‌تر از عناوین
و القاب احترام‌آمیز
و تشریفاتی است.
روایت ذیل نیز شاهدی بر این مدعاست: از حضرت
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) نقل است: هنگامی که
آیه ۶۳
سوره نور نازل شد که شما
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را مانند دیگران مخاطب قرار نداده، (بلکه با احترام از ایشان یاد کنید)، برایم دشوار بود که به پدرم بگویم «پدر جان»!
و حضرتشان را با عبارت «یا رسول
الله» صدا می‌کردم.
روزی پدرم رو به من کرده
و فرمود: دخترم! این آیه در مورد تو
و مانند تو نازل نشده است. تو از من هستی
و من از تو هستم! این آیه خطاب به افراد جفاکار
و متکبر است! از این بعد با همان «پدر جان» صدایم کن؛ چون هم بیش‌تر به دلم می‌نشیند
و هم
خدا از آن راضی‌تر است.
گرچه احترام به
ائمه اطهار (علیه‌السلام) امری
واجب و پسندیده است، اما ذکر نام امام بدون عناوین احترام‌آمیز، همواره دلالت بر بی‌احترامی نمی‌کند. برای نمونه، در
روایات بسیاری، اصحاب ائمه از
سیدالشهدا (علیه‌السلام) تنها با نام «حسین» یاد می‌کردند
و واکنشی منفی از
امامان مشاهده نشده است:
«عن زید الشحام قال: قلت لابی عبدالله ما لمن زار قبر الحسین قال...»؛ زید بن شحام می‌گوید: از
امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدم: کسی که قبر حسین! را
زیارت کند، ثوابش چیست؟
آن حضرت فرمود: «مثل کسی است که خدا را در
عرش زیارت نماید».
زید شحام گفت: برای کسی که یکی از شما
اهل بیت را زیارت کند، چه پاداشی در نظر گرفته شده؟ فرمودند: «مثل کسی است که
رسول خدا را زیارت نموده است».
استفاده امروزه مداحان از نام مبارک امام حسین (
علیه
السلام) را می‌توان از دو منظر بررسی کرد:
در بسیاری موارد این
اسم تنها برای ایجاد آهنگ در مداحی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ نفس آهنگین کردن مداحی‌ها،
عمل مناسبی بوده
و طبیعتاً در جذب بیش‌تر افراد مؤثر خواهد بود؛ اما این‌که از این نام به گونه‌ای استفاده گردد که تنها نوع آهنگ، برجسته شده
و خود نام، تحت الشعاع آهنگ قرار گیرد، مورد پذیرش نیست.
امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمود: «ان ذکرنا من ذکر
الله انا اذا ذکرنا ذکر
الله»؛ همانا
ذکر ما از اذکار الهی است
و زمانی که ما یاد شویم (چون برگزیده خداییم)،
خدا نیز یاد شده است؛
بر این اساس، اگر مداحی نام
امام حسین (علیه‌السلام) را به این قصد، بر
زبان آورده
و تکرار کند، ایرادی متوجه او نخواهد بود؛ اگرچه با صدایی زیبا باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ذکر نام معصومان بدون القاب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۹.
