ذَیْع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَيْع (به فتح ذال وسکون یاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای منتشر شدن مثل منتشر شدن خبر است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
•
يُذيعان (به ضم یاء اول و کسر ذال) به معنى مشهور و مفتضح كردن است؛
•
مَذاييع (به فتح میم) جمع
مَذياع (به فتح میم و کسر ذال) و آن كسى است كه عيب‌ها و خبرهاى بد را
آشکار و شايع مى‌سازد.
از اين ماده دو مورد در نهج البلاغه آمده است.
ذَيْع به فتح اول به معنای منتشر شدن است. مثل منتشر شدن خبر.
«ذَاعَ الخبرُ
ذَيْعاً: انتشر»
اذَاعَه به معنای اظهار و منتشر كردن است.
يُذيعان به معنى مشهور و مفتضح كردن است؛
مَذاييع جمع
مَذياع و آن كسى است كه عيب‌ها و خبرهاى بد را آشكار و شايع مى‌سازد.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) به
معاویه مى‌نويسد:
«وَ إِنَّ الْبَغْیَ وَ الزّورَ يُذيعانِ الْمَرْء فی دينِهِ وَ دُنْياهُ.» يعنى «
ظلم و
گناه انسان را در
دین و دنيايش رسوا مى‌كنند.»
يُذيعان به معنى مشهور و مفتضح كردن است. در برخى از نسخه‌ها «يوتغان» نقل شده است.
«وتغ» بر وزن شرف به معنى
هلاکت است يعنى هلاكت مى‌كنند.
آن حضرت در وصف
مؤمنان در يک كلام عجيبى فرموده:
«أولَئِکَ مَصابيحُ الْهُدَى وَ أَعْلامُ السُّرَى لَيْسوا بِالْمَساييحِ وَ لا الْمَذاييعِ الْبُذُرِ أولَئِکَ يَفْتَحُ اللهُ لَهُمْ أَبْوابَ رَحْمَتِهِ....» «
سری» بر وزن دعا یعنی رفتن در شب كه توام با مشكل باشد.
«مساييح» جمع مسياح و آن كسى است كه ميان مردم براى
فساد و نمّامى مى‌گردد.
مَذاييع جمع
مذياع و آن كسى است كه عيب‌ها و خبرهاى بد را آشكار و شايع مى‌سازد.
«بذر» بر وزن عنق جمع بذور بر وزن فعول و آن كسى است كه بسيار
احمق و بى‌منطق باشد.
يعنى «آن مومنان چراغ‌هاى
هدایت و نشانه‌هاى
شب زنده‌داری هستند. مفسده برانگيز، نمّام و عيب شايع كن احمق بى‌منطق نيستند.»
از اين ماده فقط دو مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذیع»، ج۱، ص۴۲۱.
