ذَهَبَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَهَبَ:
(ذَهَبَ السَّيِّئٰاتُ عَنِّي)ذَهَبَ فعل ماضی از مصدر «
ذهاب» به فتح ذال به معنای «رفتن، دور شدن و نیز از بین رفتن»
آمده است.
[ذَهَبَ،
یَذهَبُ،
ذِهاباً و
ذهوباً].
آیه مورد بحث اشاره به انسان‌های تربیت نایافته و خودرو و بی‌ارزش دارد به این معنای که ضعف آنها در این است آنگاه که در ناز و
نعمت فرومی‌روند، چنان
خودباختگی و
غرور و
تکبر بر آنها چیره می‌شود که همه چیز را فراموش می‌کنند، چنان که
قرآن می‌گوید «و اگر نعمت‌هایی بعد از ناراحتی‌ها به این انسان برسد چنان از خود مغرور می‌شود که می‌گوید دیگر همۀ مشکلات و ناراحتی‌های من برطرف شد و هرگز بازنخواهد گشت و به همین جهت
شادی و سرور بی‌حساب و
فخرفروشی و غرور بی‌جا سر تا پای او را فرامی‌گیرد آن‌چنان که از شکر نعمت‌های
پروردگار غافل می‌شود.
احتمال دیگری در
تفسیر این آیه در جملۀ «
ذَهَبَ السَّیِّئٰاتُ عَنِّی» نیز هست و آن این که هنگامی که این گونه اشخاص گرفتار شدایدی می‌شوند و سپس به لطف پروردگار شداید جای خود را به نعمت‌ها می‌دهد، آنها می‌گویند شداید گذشته، کفارۀ گناهان ما بود و تمام معاصی ما با آن شسته شد ما دیگر پاک و پاکیزه شدیم! و از مقربان درگاه خدا محسوب می‌شویم و به همین دلیل نیازی به
توبه و بازگشت به درگاه او نداریم!
به موردی از کاربرد «
ذَهَبَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
((وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاء بَعْدَ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ) (و اگر بعد از ناراحتى و زيانى كه به او رسيده، نعمت‌هايى به او بچشانيم، به يقين مى‌گويد: «بدى‌ها از من برطرف شده، و ديگر باز نخواهد گشت.» و غرق شادى و
غفلت و فخرفروشى مى‌شود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: معناى
آیه اين است كه: اگر ما انسان را بعد از آنكه گرفتار بود به نعمتى برسانيم حتماً مى‌گويد شدائد از من برطرف شد. و اين گفتار كه
قرآن به عنوان زبان حال از جنس بشر حكايت مى‌كند
کنایه است از اينكه وضع بشر چنين است كه بعد از رفع گرفتاريش خاطر جمع مى‌شود كه ديگر آن شدائد و
مصائب بر نمى‌گردد..
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذَهَبَ»، ج۲، ص۹۹.
