• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذَهَبَ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ذَهَبَ: (ذَهَبَ السَّيِّئٰاتُ عَنِّي)
ذَهَبَ فعل ماضی از مصدر «ذهاب» به فتح ذال به معنای «رفتن، دور شدن و نیز از بین رفتن» آمده است. [ذَهَبَ، یَذهَبُ، ذِهاباً و ذهوباً].
آیه مورد بحث اشاره به انسان‌های تربیت نایافته و خودرو و بی‌ارزش دارد به این معنای که ضعف آنها در این است آنگاه که در ناز و نعمت فرومی‌روند، چنان خودباختگی و غرور و تکبر بر آنها چیره می‌شود که همه چیز را فراموش می‌کنند، چنان که قرآن می‌گوید «و اگر نعمت‌هایی بعد از ناراحتی‌ها به این انسان برسد چنان از خود مغرور می‌شود که می‌گوید دیگر همۀ مشکلات و ناراحتی‌های من برطرف شد و هرگز بازنخواهد گشت و به‌ همین‌ جهت شادی و سرور بی‌حساب و فخرفروشی و غرور بی‌جا سر تا پای او را فرامی‌گیرد آن‌چنان که از شکر نعمت‌های پروردگار غافل می‌شود.
احتمال دیگری در تفسیر این آیه در جملۀ «ذَهَبَ السَّیِّئٰاتُ عَنِّی» نیز هست و آن این که هنگامی که این گونه اشخاص گرفتار شدایدی می‌شوند و سپس به لطف پروردگار شداید جای خود را به نعمت‌ها می‌دهد، آنها می‌گویند شداید گذشته، کفارۀ گناهان ما بود و تمام معاصی ما با آن شسته شد ما دیگر پاک و پاکیزه شدیم! و از مقربان درگاه خدا محسوب می‌شویم و به همین دلیل نیازی به توبه و بازگشت به درگاه او نداریم!



به موردی از کاربرد «ذَهَبَ» در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - ذَهَبَ (آیه ۱۰ سوره هود)

((وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاء بَعْدَ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ) (و اگر بعد از ناراحتى و زيانى كه به او رسيده، نعمت‌هايى به او بچشانيم، به يقين مى‌گويد: «بدى‌ها از من برطرف شده، و ديگر باز نخواهد گشت.» و غرق شادى و غفلت و فخرفروشى مى‌شود.)

۱.۲ - ذَهَبَ در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: معناى آیه اين است كه: اگر ما انسان را بعد از آنكه گرفتار بود به نعمتى برسانيم حتماً مى‌گويد شدائد از من برطرف شد. و اين گفتار كه قرآن به عنوان زبان حال از جنس بشر حكايت مى‌كند کنایه است از اينكه وضع بشر چنين است كه بعد از رفع گرفتاريش خاطر جمع مى‌شود كه ديگر آن شدائد و مصائب بر نمى‌گردد..

۱. هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۲۳.    
۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۳۱.    
۴. هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۲۲.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۳۳.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ۱۰، ص۱۵۷.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج،۱۲ ص۱۶.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۲۰.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذَهَبَ»، ج۲، ص۹۹.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره هود | لغات قرآن




جعبه ابزار