• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذهن (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مفردات نهج البلاغه (جلد ۱)
مقالات مرتبط: ذهن.

ذِهْن (به کسر ذال و سکون هاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای فهم، درک، حفظ و نيرو است و جمع آن أَذْهان (به فتح همزه و سکون هاء) است.


ذِهْن
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۱۹.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۶، ص۲۵۴.    
به كسر اول به معنای فهم و درک و حفظ و نيرو است و بر وزن شرف به معنای زيركى است. جمع آن اذهان است. گويند: «ذَهَنَ الشيءَ ذَهْناً: عقلهُ‌.»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۳۱۱.    


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره ملاحم فرموده: «و اسْتَيْقِظُوا إِنْ هَتَفَ بِكُمْ وَ لْيَصْدُقْ رَائِدٌ أَهْلَهُ، وَ لْيَجْمَعْ شَمْلَهُ، وَ لْيُحْضِرْ ذِهْنَهُ.»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۴۲، خطبه۱۰۷.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۸، خطبه۱۰۶.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه۱۰۸.    
«اگر شما را صدا كرد بيدار شويد، پيشوا به اهل خود راست گويد، پراكنده‌اش را جمع كند، و ذهن خويش را حاضر نمايد.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه۱۰۸.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۳.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۳۹.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۰۱.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۸۹.    
)
و در خلقت آدم (علیه‌السلام) فرموده: «ذَا أَذْهَان يُجيلُهَا.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۲، خطبه۱.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴، خطبه۱.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه۱.    
(داراى نيروى عقل كه وى را به تكاپو مى‌اندازد.)
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹، خطبه۱.    
[۱۷] میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج، ص.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۸۷.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۵۴.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۸.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۶.    
) منظور قواء تعقّل است.

از اين ماده سه مورد در «نهج البلاغه» آمده است.

۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۱۹.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۶، ص۲۵۴.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۳۱۱.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۴۲، خطبه۱۰۷.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۸، خطبه۱۰۶.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه۱۰۸.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه۱۰۸.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۳.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۳۹.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۰۱.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۸۹.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۲، خطبه۱.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴، خطبه۱.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه۱.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹، خطبه۱.    
۱۷. ↑ میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج، ص.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۸۷.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۵۴.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۸.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۶.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذهن»، ج۱، ص۴۱۹.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 1 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 107 نهج البلاغه
جعبه ابزار