ذَهاب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَهاب (به فتح ذال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
مَذْهَب (به فتح میم و سکون ذال و فتح هاء) به معنای اعتقاداتى كه به طرف آن‌ها مى‌روند يعنى
عقیده پيدا مى‌كنند؛
•
مَذاهِب (به فتح میم و کسر هاء) جمع
مَذْهَب است.
ذَهاب به معنای رفتن است. با باب افعال و لفظ «باء» متعدى مى‌شود.
مَذْهَب (به فتح میم و سکون ذال و فتح هاء) به معنای اعتقاداتى كه به طرف آن‌ها مى‌روند يعنى عقيده پيدا مى‌كنند. اكثر استعمالش در
ادیان است، در مطلق
آراء نيز به كار مى‌رود.
مَذاهِب (به فتح میم و کسر هاء) جمع
مَذْهَب است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۱۸ فرموده:
«وَ مَنْ أَتى غَنيَّاً فَتَواضَعَ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دينِهِ.» «كسى كه نزد ثروت‌مندى رود و به خاطر ثروتش در برابر او
تواضع كند دو سوّم دينش از دست رفته.»
مَذْهَب اعتقاداتى است كه به طرف آن‌ها مى‌روند يعنى عقيده پيدا مى‌كنند.
اكثر استعمالش در اديان است، در مطلق آراء نيز به كار مى‌رود.
چنانچه امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آدم
جاهل فرموده:
«لا يَحْسَبُ العِلْمَ فی شیْء مِمّا أَنْكَرَهُ وَ لا يَرَى أَنَّ مِنْ وَراءِ ما بَلَغَ منه مَذْهَباً لِغَيْرهِ.» «در آن‌چه
انکار كرده علمى گمان نمى‌كند و در غير آن‌چه به آن رسيده است مذهبى و رأيى به غير خودش نمى‌بيند.»
جمع آن
مَذاهِبَمذاهب است. امیرالمومنین علی علیه السلام در
خطبه ۸۵ می‌فرمایند:
«وَ لا تُرَخّصوا لِأَنْفُسِكُمْ؛ فَتَذْهَبَ بِكُمُ الرُّخَصُ مَذاهِبَ الْظَّلَمَةِ وَ لا تُداهِنوا فَيَهْجُمَ بِكُمُ الْإِدْهانُ عَلَى الْمَعْصيَةِ.» «به خود بيش از حد آزادى مدهيد كه اين شما را به
ستمگری مى‌كشاند، و آن قدر هم
مداهنه و
سستی نورزيد، كه سستى شما را به
معصیت (
مصیبت) مى‌كشاند.»
موارد زيادى از اين ماده در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذهاب»، ج۱، ص۴۱۸.
