دَهْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَهْر (به فتح دال و سکون هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای زمان است.
از این لفظ به صورت مفرد بيست و هشت بار و به صورت
دهور چهار مورد در «
نهج البلاغه» آمده است.
دَهْر:
به معنای
زمان است.
الصحاح و
قاموس آن را زمان گفته‌اند.
ابن اثیر و
اقرب الموارد آن را زمان طويل گفته‌اند.
طبرسی: گذشتن
شب و
روز (زمان) گفته است.
راغب در
مفردات گويد:
دهر در اصل نام مدت عالم از اول تا آخر است، آن‌گاه به هر زمان طويل
دهر گفته‌اند. بر خلاف زمان كه بر قليل و كثير شامل است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره گذشت زمان می‌فرماید:
«الدَّهرُ يُخْلِقُ الاَْبْدانَ وَ يُجَدِّدُ الاْمالَ وَ يُقَرِّبُ الْمَنيَّةَ و يُباعِدُ الاُْمْنيَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ و مَنْ فاتَهُ تَعِبَ» «گذشت زمان بدن‌ها را فرسوده مى‌كند، آرزوها تازه مى‌نمايد،
مرگ را نزديک مى‌گرداند، خواسته را دور نشان مى‌دهد. هر كس به آن (
دنیا و دهر) دست يافت در زحمت است و هر كه از وى فوت گرديد در تعب مى‌باشد.»
(لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ) (كه ما
انسان را در رنج آفريديم و زندگى او پر از سختى است.)
در رابطه با
بعثت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرموده:
«عَلَى ذْلِكَ نَسَلَتِ القُرونُ وَ مَضَتِ الدُّهورُ وَ سَلَفَتِ الاْباءُ وَ خَلَفَتِ الاَْبْناءُ (مبعث النبي (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)) إِلَى أَنْ بَعَثَ اللهُ سُبْحانَهُ مُحَمَّداً (صلى‌الله‌عليه‌وآله) لاِِنْجازِ عِدَتِهِ وَ تَمامِ نُبوَّتِهِ» «يعنى بر اين منوال پياپى بودن پيامبران: قرن‌ها پى در پى گذشتند، و روزگارها سپرى شدند، پدرها رفته و پسرها جانشين گشتند تا
خداوند براى وفا به وعده و اتمام
نبوت، حضرت محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) را مبعوث فرمود.»
از این کلمه به صورت مفرد بيست و هشت بار و به صورت
دهور چهار بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دهر»، ج۱، ص۳۹۷. [رده:واژه شناسی واژگان نامه ۲۷ نهج البلاغه]] [رده:واژه شناسی واژگان نامه ۵۳ نهج البلاغه]]
