دَمَر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَمَر (به فتح دال و میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای هلاک شدن است و
تَدمیر (به فتح دال) به معنای هلاک کردن است.
دَمَر به معنای هلاک شدن است.
در
صحاح می‌گويد:
دمار به معنى هلاكت است. «
دَمَّرَهُ و
دَمَّرَ عَلَيْهِ» هر دو به يک معنى است.
طبرسی تدمير را هلاک كردن
و
راغب ادخال هلاكت در شى‌ء گفته است.
در
اقرب گفته «
دَمَّرَ دُمُوراً وَ
دِمَاراً» يعنى هلاک شد و «
دَمَّرَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ» يعنى آنها را هلاک كرد.
در
نهج البلاغه خطبه ۸۹ در صفت خدا فرموده:
«قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ.» يعنى «غالب است بر كسی كه به فكر شراكت با اوست و هلاک كننده كسى است كه با او مخالفت كرد.»
(دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لِلْكافِرِينَ أَمْثالُها) (خداوند آنها را هلاک كرد؛ و براى
کافران امثال آن خواهد بود.)
(وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ) «آنچه
فرعون و قومش می‌ساختند هلاک و نابود كرديم.»
(ثُمَ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ) (سپس ديگران را هلاک كرديم.)
(فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً) (آنها را به شدّت در هم مى‌كوبيم.)
تدمير در تمام اين آيات به معنى هلاک كردن است و چنان‌كه ملاحظه می‌شود هم در انسان و هم در غير او به كار رفته است.
روشن شد كه «
دَمَّرَ» هم به نفسه و هم با «على» متعدى می‌شود بنا بر اين معنى آيه اوّلى آن است كه: «خدا هلاكشان كرد و بر كفّار نظير آن است.» راغب می‌گويد در اين آيه مفعول
دمّر محذوف است.
در اين صورت بايد تقدير آن چنين باشد «
دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مَا اخْتَصَّ بِهِمْ»
زمخشری نيز مانند راغب گفته است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دمر»، ج۲، ص۳۵۷.
