دَحْض (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَحْض (به فتح دال و سکون حاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای لغزیدن و سقوط است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه بکار رفته است، مانند:
• مَدْحَض (به فتح میم و حاء و سکون دال) اسم مكان به معنى محل لغزيدن است.
از این لفظ پنج مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
دَحْض به معنای لغزيدن و سقوط است.
در
مجمع البیان فرموده: اصل
دَحْض محل لغزش است كه راه رو در آن مى‌افتد.
صحاح گويد:
دَحْض و
دَحَض مكان لغزنده است.
مَدْحَضْ: اسم مكان به معنى محل لغزيدن است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
حضرت علی علیه السلام درباره
شهادت خويش فرموده:
«وَ إِنْ تَدْحَضِ الْقَدَمُ فَإِنّا كُنّا في أَفْياءِ أَغْصان وَ مَهابِّ رياح» «و اگر قدم لغزيد و از
دنیا رفتم بعيد نيست، چون ما در سايه‌هاى شاخه‌ها و محل وزيدن بادها بوده‌ايم كه
ثبات ندارند.»
حضرت (علیه‌السلام) درباره مبارزه با بدعتها میفرمایند:
«لَوْ قَدِ اسْتَوَتْ قَدَمايَ مِنْ هذِهِ الْمَداحِضِ لَغَيَّرْتُ أَشْياءَ» «اگر قدم‌هايم از اين لغزشگاه‌ها ثابت مى‌ماند، چيزهایى را تغيير مى‌دادم.»
محمد عبده گويد: يعنى عادات و افكار را اصلاح مى‌كردم.
منظور از
اِسْتِواء، تمكن از امور و اجراء
احکام است، منظور حضرت (صلوات‌الله‌عليه) از
مَداحِضِ ظاهراً فتنه‌هاى موجود است، مراد از
تَغيير، تغيير دادن بدعت‌هاى
خلفای سه‌گانه مى‌باشد.
از این لفظ پنج مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دحض»، ج ۱، ص ۳۷۷.
