دهر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَهْر (به فتح دال و سکون هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای زمان است. از این لفظ به صورت مفرد بيست و هشت بار و به صورت «دهور» چهار مورد در
نهج البلاغه آمده است.
دَهْر:
به معنای زمان است.
الصحاح و
قاموس آن را زمان گفته‌اند.
ابن اثیر و
اقرب الموارد آن را زمان طويل
و
طبرسی: گذشتن
شب و
روز (زمان) گفته است.
راغب در
مفردات گويد: دهر در اصل نام مدت عالم از اول تا آخر است، آن‌گاه به هر زمان طويل دهر گفته‌اند. بر خلاف زمان كه بر قليل و كثير شامل است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره گذشت زمان می‌فرماید:
«الدَّهرُ يُخْلِقُ الاَْبْدانَ وَ يُجَدِّدُ الاْمالَ وَ يُقَرِّبُ الْمَنِيَّةَ و يُباعِدُ الاُْمْنِيَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ و مَنْ فاتَهُ تَعِبَ» «گذشت زمان بدن‌ها را فرسوده مى‌كند، آرزوها تازه مى‌نمايد،
مرگ را نزديک مى‌گرداند، خواسته را دور نشان مى‌دهد. هر كس به آن (
دنیا و دهر) دست يافت در زحمت است و هر كه از وى فوت گرديد در تعب مى‌باشد.»
(شرح‌های حکمت:
)
(لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ) (كه ما
انسان را در رنج آفريديم و زندگى او پر از سختى است.)
در رابطه با
بعثت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرموده:
«عَلَى ذْلِكَ نَسَلَتِ القُرونُ وَ مَضَتِ الدُّهورُ وَ سَلَفَتِ الاْباءُ وَ خَلَفَتِ الاَْبْناءُ (مبعث النبي (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)) إِلَى أَنْ بَعَثَ اللهُ سُبْحانَهُ مُحَمَّداً (صلى‌الله‌عليه‌وآله) لاِِنْجازِ عِدَتِهِ وَ تَمامِ نُبوَّتِهِ» «يعنى بر اين منوال پياپى بودن پيامبران: قرن‌ها پى در پى گذشتند، و روزگارها سپرى شدند، پدرها رفته و پسرها جانشين گشتند تا
خداوند براى وفا به وعده و اتمام
نبوت، حضرت محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) را مبعوث فرمود.»
(شرح‌های خطبه:
)
این کلمه به صورت مفرد بيست و هشت بار و به صورت «دهور» چهار بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دهر»، ج۱، ص۳۹۷.
