• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دُنْیا (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دُنْيا (به ضم دال) از واژگان قرآن کریم به معنای پست‌تر یا نزدیک‌تر است. زندگى دنيا را دنيا می‌گوئيم يا از اين جهت كه نسبت به زندگى آخرت پست‌تر و ناچيزتر است و يا از اين حيث كه اين زندگى از زندگى آخرت به ما نزديک‌تر است.



دُنْيا: مؤنّث أدنی است. اگر آن را از دنى‌ء و دناءت بگيريم به معنى پست‌تر و اگر از دنوّ به حساب آوريم به معنى نزديک‌تر است و آن پيوسته وصف است و احتياج به موصوف دارد. مثل حيات دنيا، عذاب دنيا، سعادت دنيا.
و زندگى دنيا را دنيا می‌گوئيم يا از اين جهت كه نسبت به زندگى آخرت پست‌تر و ناچيزتر است و يا از اين حيث كه اين زندگى از زندگى آخرت به ما نزديک‌تر است.


از آيات شريفه استفاده می‌شود كه آن به معناى دوّم است و اصل آن دنوّ می‌باشد زيرا كه در آيات زيادى با آخرت مقابل افتاده است مثل‌
(أُولئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْحَياةَ الدُّنْيا بِالْآخِرَةِ) (آنها كسانى هستند كه زندگى دنيا را با از دست دادن آخرت خريده‌اند.)
(رَبَّنا آتِنا فِي‌ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً) (پروردگارا! به ما در دنيا نيكى عطا كن؛ و در آخرت نيز نيكى مرحمت فرما.)
(حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِي‌ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ) (اعمال نيک آن‌ها بخاطر اين گناهان بزرگ، در دنيا و آخرت تباه شده.)
(قُلْ مَتاعُ‌ الدُّنْيا قَلِيلٌ وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقى‌) (به آن‌ها بگو: سرمايه زندگى دنيا، ناچيزاست؛ و آخرت، براى كسى كه پرهيزگار باشد، بهتر است.)
كلمه دنيا بنا بر تعداد المعجم المفهرس صد و پانزده بار در قرآن مجيد تكرار شده است و در تمام آنها صفت زندگى كنونى است مگر در چهار محل كه صفت آسمان و كنار بیابان آمده است.
مثل‌ (إِذْ أَنْتُمْ بِالْعُدْوَةِ الدُّنْيا وَ هُمْ بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوى‌ وَ الرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنْكُمْ) عدوه به معنى حاشيه و كنار بيابان است و قصوى مؤنّث اقصى است، يعنى «آن‌گاه كه شما مسلمين در نزديكترين حاشيه وادی به مدینه بوديد و آن‌ها در دورترين كنار آن، و كاروان ابوسفیان پائين‌تر از شما بود.»
(إِنَّا زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِزِينَةٍ الْكَواكِبِ) يعنى «ما آسمان نزديک‌تر را مزيّن گردانديم با زينتى كه كواكب باشد.» همچنين است آیه ۱۲ سوره فصّلت و ۵ سوره ملک .
در اين آيات كلمه دنيا قطعا به معنى نزديک‌تر است. در بعضى از آيات مثل‌ (مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيا) (و كسى كه فقط كشت دنيا را بطلبد....) كه حيات ذكر نشده در تقدير ميباشد يعنى «حَرْثَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا».
جوهری در صحاح گفته: دنيا به علت نزديک بودنش دنيا ناميده شده است.
در قاموس و اقرب گفته: دنيا نقيض آخرت است.
در نهایه می‌گويد دنيا اسم اين زندگى است كه آخرت از آن دور است.


كلمه دنيا صد و پانزده بار در قرآن مجيد تكرار شده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۳۶۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۱۹.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۱۴۹.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۸۶.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۳.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۱۷.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۲۷.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۳۰۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۴۸.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۰۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۸۰.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۱۱۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۳۰.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۶۰.    
۱۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۲۴.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۹۲.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۲۱.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۸.    
۲۲. نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۷.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۵.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۱۹.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۲۴۵.    
۲۸. انفال/سوره۸آیه،۴۲.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۹۱.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۱۱۹.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۳۹.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۲۶.    
۳۳. صافات/سوره۳۷، آیه۶.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۲۲.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۸۴.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۸۴.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۵۶.    
۳۸. فصلت/سوره۴۱، آیه۱۲.    
۳۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۶۹.    
۴۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۵۹.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۹.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۴.    
۴۳. ملک/سوره۶۷، آیه۵.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۵۱.    
۴۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۸۹.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۸۵.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۷۰.    
۴۸. شوری/سوره۴۲، آیه۲۰.    
۴۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸۵.    
۵۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۴۰.    
۵۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۵۷.    
۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۱.    
۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۲۲.    
۵۴. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۳۴۱.    
۵۵. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ص۱۲۸۳.    
۵۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۲۴۲.    
۵۷. ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه، ج۲، ص۱۳۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دنی»، ج۲، ص۳۶۲.    






جعبه ابزار