دمر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَمَر (به فتح دال و میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای هلاک شدن است و
تَدمیر (به فتح دال) به معنای هلاک کردن است.
دمر به معنای هلاک شدن است.
در
صحاح می‌گويد: دمار به معنى هلاكت است. «دَمَّرَهُ و دَمَّرَ عَلَيْهِ» هر دو به يک معنى است.
طبرسی تدمير را هلاک كردن
و
راغب ادخال هلاكت در شى‌ء گفته است.
در
اقرب گفته «دَمَّرَ دُمُوراً وَ دِمَاراً» يعنى هلاک شد و «دَمَّرَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ» يعنى آنها را هلاک كرد.
در
نهج البلاغه خطبه ۸۹ در صفت خدا فرموده:
«قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ.» يعنى «غالب است بر كسی كه به فكر شراكت با اوست و هلاک كننده كسى است كه با او مخالفت كرد.»
(دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لِلْكافِرِينَ أَمْثالُها) (خداوند آنها را هلاک كرد؛ و براى
کافران امثال آن خواهد بود.)
(وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ) «آنچه
فرعون و قومش می‌ساختند هلاک و نابود كرديم.»
(ثُمَ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ) (سپس ديگران را هلاک كرديم.)
(فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً) (آنها را به شدّت در هم مى‌كوبيم.)
تدمير در تمام اين آيات به معنى هلاک كردن است و چنان‌كه ملاحظه می‌شود هم در انسان و هم در غير او به كار رفته است.
روشن شد كه «دَمَّرَ» هم به نفسه و هم با «على» متعدى می‌شود بنا بر اين معنى آيه اوّلى آن است كه: «خدا هلاكشان كرد و بر كفّار نظير آن است.» راغب می‌گويد در اين آيه مفعول دمّر محذوف است.
در اين صورت بايد تقدير آن چنين باشد «دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مَا اخْتَصَّ بِهِمْ»
زمخشری نيز مانند راغب گفته است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دمر»، ج۲، ص۳۵۷.
