دلیل تحریر الوسیلة - الخمس (مازندرانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كتاب« دليل تحرير الوسيلة»، در واقع شرحى است بر چند باب از كتاب
تحریر الوسیله امام خمینی ( ره) كه توسط آية الله
علی اکبر سیفی مازندرانی در جلدهاى متعدد و به
زبان عربی و در موضوع
فقه استدلالى تأليف گرديده است. تاريخ تأليف برخى از مباحث را خود ايشان ۱۴۱۷ ق، مرقوم نموده‌اند. اهميت خود كتاب تحرير الوسيله به عنوان متن و رسيدگى به ادله آن، باعث مزيد شرافت كتاب حاضر گرديده است.
مؤلف، در يك جلد از مجلدات كتاب، به دو مبحث خمس و انفال پرداخته و آراى ماتن را مستدلا بيان كرده است.
اولين مسئله مطرح شده در مبحث خمس، مربوط به وجوب خمس، ضرورى بودن وجوب و
اختصاص آن به
پیامبر صلی الله علیه و آله و ذريه آن حضرت مى‌باشد.
شارح وجوب آن را هم‌چنين از ضروريات بودنش را برگرفته از ادله‌اى همچون آيه ۴۱ انفال كه مى‌فرمايد:« و اعلموا أنما غنمتم من شي‌ء فأن لله خمس و للرسول و لذي القربى و اليتامى و المساكين و ابن السبيل إن كنتم آمنتم بالله»،
مى‌داند و سپس بحثى را راجع به ملك خدا و رسول بودن خمس مطرح مى‌نمايد; يعنى اينكه مقدار خمس در مال كسى متعلق به خدا و پيغمبر صلى الله عليه و آله مى‌باشد نه ملك خودش و تصرف بدون
اجازه آنها غصب محسوب مى‌گردد.
روايتى از
امام صادق علیه السلام نيز مؤيد اين معناست كه مى‌فرمايد:« يأخذ خمس الله عز و جل لنفسه». منظور از ملكيت خدا و رسول نيز در اين‌جا همان معناى ملكيت اعتبارى است، چرا كه ملكيت حقيقى در مورد تمام موجودات عالم به خداوند تعلق دارد و شكى در اين معنا نيست.
غنايم، معادن، گنج، غواصى، ما زاد درآمد سالانه، زمين مسلمانى كه كافر ذمى خريده باشد و مال حلال مخلوط به حرام هفت چيزى هستند كه خمس به آنها تعلق مى‌گيرد. اينها در بخش دوم مبحث خمس مطرح شده و در بخش سوم موارد مصرف و تقسيم
خمس مورد بررسى فقهى واقع شده است.
ماتن در مورد انفال مى‌فرمايد:
انفال به چيزى كه
امام عليه السلام استحقاق آن را به مناسبت منصب امامتش دارد،
اطلاق مى‌گردد; همان گونه كه پيامبر صلى الله عليه و آله به خاطر منصب رياستش چنين استحقاقى را دارد.
در مورد اينكه انفال چه چيزهايى هستند، طبق آنچه شارح در ذيل اين مسئله آورده، بين علما
اختلاف است، لكن از مجموع نظريات چنين برمى‌آيد كه انفال به هر چيزى كه توسط سپاهيان اسلام بدون جنگ و خون‌ريزى به دست مسلمانان بيفتد، اعم از زمين و غير زمين اطلاق مى‌گردد.
در مورد
حکم انفال نيز آنچه مشهور است اين است كه انفال در زمان
غیبت به شيعيان تعلق مى‌گيرد كما اينكه نظر ماتن نيز همين است و دليلش نيز رواياتى است كه از
ائمه نقل گرديده‌اند، مانند آنچه از
امام باقر علیه السلام نقل شده كه فرموده:« هلك الناس في بطونهم و فروجهم لأنهم لم يؤدوا إلينا حقنا ألا و إن شيعتنا من ذلك و آبائهم في حل».
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
