دعوی‌السفارة فی الغیبةالکبری (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیخ محمد سند، کتابی است به
زبان عربی در رد ادعای مدعیان سفارت و نیابت خاصه از طرف
حضرت حجت علیه‌السّلام پس از پایان دوران
غیبت صغری.
این کتاب اولین اثری بود که شیخ محمد سند به نگارش آن پرداخت. انگیزه وی از تالیف این کتاب این بود که او می‌دید، در
بحرین و سایر شهرهای شیعه نشین، و حتی
لبنان و
عراق این شبهه ایجاد شده بود که بعضی از افراد با امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ارتباط دارند و حالت پیغام رسان از سوی او به مردم و از سوی مردم به آن حضرت می‌باشند، در واقع یک نوع ادعای وساطت داشتند. این شبهه و شبهه‌های مشابه دیگری که مطرح بود، باعث شد که این کتاب را بنویسد.
در واقع این کتاب در خصوص دعوی سفارت نیست؛ بلکه درباره مطلق بحث‌های اتصال به
غیب، مکاشفات و ارتباط با نشئات دیگر است.
کتاب مشتمل بر مقدمه‌ای، به قلم سید محمد قپانچی مدیر «مرکز الدراسات التخصصیه فی الامام المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف»، مقدمه‌ای به قلم مولف و دو بخش می‌باشد: بخش نخست مشتمل بر چهار فصل و یک خاتمه و بخش دوم مشتمل بر نه فصل می‌باشد.
این کتاب پژوهشی است، مستند در شناسایی مدعیان دروغین ارتباط با
امام مهدی علیه‌السّلام و احکام آن‌ها و نقد و بررسی نظرات آنان. به گفته مولف در هر زمانی افرادی پیدا می‌شوند که با توسل به
شعبده و
سحر و یا با استناد به
خواب و غیره،، ادعای سفارت و ارتباط با امام عصر علیه‌السّلام می‌کنند و بدین وسیله، عوام
شیعه را به هیجان انداخته به انحراف می‌کشانند. وی در بخش نخست کتاب پس از بیان فرق بین سحر و کرامت و
معجزه، در فصلی طولانی، معنای نیابت امام، انقطاع
نیابت خاصه در نزد شیعه، عدم حجیت خواب، نیابت عمومی
فقها، مدعیان دروغین سفارت و نیابت و معنای ابدال و اوتاد را توضیح داده و نظر شیعه را در این باره بیان کرده است. در دو فصل بعدی اجمالی از تاریخ
بهاییت و
بابیت در
ایران و نیز فرقه‌های انحرافی شیعه در رابطه با
مهدویت از ابتدا تاکنون تشریح شده است. در پایان بخش اول کتاب نیز درباره
علائم ظهور امام زمان مطالبی بیان شده است.
در بخش دوم کتاب ابتدا مولف به بیان جایگاه
عقل از منظر
آیات و
روایات پرداخته و محدوده حجیت ادراکات عقل را بیان نموده است. به گفته مولف حوزه بدیهیات، محدوده
حجیت عقل به شمار می‌رود و خود بدیهیات عقلی، سرمایه ارزشمندی در شناخت مبدا آفرینش؛ یعنی
خداوند متعال می‌باشد؛ اما به هر صورت حوزه حجیت ادراکات عقلی محدود به بدیهیات است و به گفته مولف فرق منحرف با انکار بدیهیات عقلی گام در وادی خطرناکی گذارده‌اند و خود و دیگران را به گمراهی و انحطاط کشانده‌اند.
سپس فصلی را با عنوان «منظومه معارف دینی» گشوده و ضمن آن با استفاده از آیات و روایات، شش محور را برای منظومه تشریع و معرفت دینی ترسیم می‌کند که عبارتند از:
دین، ملت،
شریعت، روش، طریقه و
حکمت. در انتهای این فصل به برخی شبهات سکولارها درباره دین اشاره می‌کند.
در فصل سوم که «فتنه بصیرت» نام گرفته به اهمیت این موضوع؛ یعنی آزمایش و امتحان مردمان در عرصه بصیرت و شناخت، اشاره کرده و آن را شدیدترین نوع امتحان برشمرده و در این زمینه به تفاوت بصیرت‌ها اشاره کرده و نمونه‌هایی از این نوع فتنه‌ها که امت‌های پیشین؛ مانند
بنی اسرائیل در داستان
گوساله سامری و... بدان گرفتار آمده‌اند، را یادآور می‌شود و حکمت ابتلاء بندگان بدین نوع از فتنه را نیز بیان می‌کند. مولف در ادامه با استفاده از آیات شریفه
قرآن، توسل به
پیامبر اکرم و
اهل بیت طاهرینش را، از جمله مواردی می‌داند که در آن بصیرت بندگان به آزمایش گذارده شده و درجه بصیرت آن‌ها سنجیده می‌گردد. وی همچنین روش به سلامت خارج شدن از این نوع فتنه را بیان می‌دارد.
در فصل چهارم با عنوان «حقیقت و مراتب حجج» ابتدا به حقیقت شناخت حجت‌های الهی اشاره کرده و بدین نکته نیز اشاره می‌کند که منظومه حجج الهی عبارت است از، مجموعه‌ای که به شکلی خاص و بر اساس اصول خاصی مرتب و بر اساس هندسه الهی منظم گردیده و دارای ویژگی‌های خاصی است. وی به عنوان نمونه به حجیت نواب خاص
حضرت صاحب الزمان علیه‌السّلام اشاره کرده و می‌گوید که حجیت این نواب با حجیت
فقها؛ یعنی نواب عام حضرت، هیچ گونه تنافی و تضادی ندارد و به عبارت بهتر این دو نوع حجیت به هیچ وجه یکدیگر را قطع نمی‌نمایند.
در ادامه مولف به دوام و ثبات حجیت فقها در عصر ظهور حضرت حجت علیه‌السّلام اشاره کرده و در این رابطه به
آیه نفر که به حجیت قول فقها هم عصر با
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تصریح دارد، اشاره می‌کند. وی با استفاده از این مطلب به مسئولیت‌های مشخص سفرای حضرت در دوران غیبت صغری و نیز نواب عام حضرت در دوران
غیبت کبری اشاره کرده که هیچ کدام با مسئولیت‌های
امام علیه‌السّلام تنافی و برخوردی نداشته‌اند و با این سخن به شبهاتی کسانی که با استناد به روایات فاقد سند روشن می‌گویند، حضرت حجت به هنگام ظهور به کشتار عالمان و فقیهان دست می‌زند، پاسخ می‌گوید.
در فصل پنجم با عنوان «قواعد اصلی شناخت» از بدیهیات عقلی به عنوان اولین قاعده در شناخت یاد کرده و در مراتب بعدی از ضروریات دین، سنت‌های انبیاء
الهی، فرمایشات و سیره
فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم و روش
امامان معصوم علیه‌السّلام ، به عنوان سایر قواعد شناخت یاد می‌کند. وی در ادامه به سخن درباره کسانی چون ابن ابی العزاقر شلمغانی و احمد بن هلال عبرتائی که با تخلف از این قواعد و موازین به ادعای نیابت خاصه و سفارت پرداختند، می‌پردازد.
فصل ششم به «نیابت خاصه» اختصاص یافته و ضمن آن از اصحاب سر حضرات
معصومین علیه‌السّلام یاد کرده و این نکته را یادآور می‌شود که صاحب سر بودن این گونه افراد بدین معنا نیست که آنان از
بدیهیات عقلی یا
ضروریات دین و سایر قواعد اصلی شناخت، که قبلا بدان‌ها اشاره شد، دست کشیده باشند، چرا که هیچ یک از علوم و اسراری که ایشان بدان‌ها واقف بوده‌اند، هیچ گونه تصادم و تقاطعی با قواعد مذکور نداشته است. از این رو به گفته مولف شایسته است که ما هیچ گاه فریب عناوینی؛ چون: علوم باطن، اسرار، علم بلایا و منایا و... را نخورده و به قواعد اصلی شناخت بی اعتنا نگردیم. وی با استفاده از این نکته مهم به رد دعاوی صوفیه و برخی از عرفا که ظاهر و باطن شریعت مقدس را از یکدیگر جدا می‌دانند، پرداخته است.
از جمله نکاتی که مولف در این فصل بدان اشاره می‌کند، امکان انحراف نائب خاص از وظیفه نیابت و سفارت است که در این خصوص به انحراف یکی از نواب خاص
امام صادق علیه‌السّلام به نام محمد بن ابی زینب مقلاص از وظیفه خود اشاره می‌کند.
فصل هفتم به «حقیقت نیابت خاصه و سفارت» اختصاص یافته و به بیان دلائل انقطاع این نوع از نیابت، پس از دوران
غیبت صغری و نیز حدود نیابت خاصه و همچنین
کفر مدعی این نوع از نیابت و سفارت پرداخته شده است.
در فصل هشتم به بیان «مفهوم غیبت، میان
افراط و تفریط» پرداخته شده و از حقیقت دو مفهوم غیبت و ظهور سخن به میان آمده است.
فصل نهم به موضوع «توقیت و ظهور» اختصاص یافته و ضمن آن مولف با استفاده از روایات وارده از معصومان علیه‌السّلام ، به تکذیب کسانی پرداخته که برای ظهور حضرت حجت علیه‌السّلام وقت معین و حتمی‌ای را مشخص می‌نمایند؛ در حالی که
علم به وقت ظهور تنها از آن خداست.
کتاب حاضر مشتمل بر پاورقی‌هایی به قلم مولف و فهرست منابع تحقیق و مطالب می‌باشد.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
