درسهایی از علوم قرآنی (طاهری)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب درسهایی از علوم قرآنی تالیف دکتر حبیب الله طاهری کتاب پیرامون مباحث
علوم قرآن نوشته شده که در آن حدود ۳۰ موضوع از مباحث علوم قرآن به رشته تحریر در آمده است.
نویسنده سعی نموده است مطالب را بصورت درس ارائه نماید و برای هر درسی نیز پرسش‌هایی را از مطالب همان درس مطرح تا میزان فراگیری را در خوانندگان بالا ببرد مطالب کتاب به صورت روان و ساده بیان شده به گونه‌ای که برای اکثر خوانندگان قابل فهم می‌باشد خصوصا با توجه به
مثالهای قرآنی که برای توضیح هر موضوعی بیان نموده است. آشنایی نویسنده با متدها و روشهای تدریس در دانشگاهها و مؤسسات آموزشی باعث شده که مطالب را بگونه‌ای مرتب نماید که هر درسی با درس قبل و بعد خود دارای رابطه منطقی است و لذا مباحث آن بصورت زنجیره وار با یکدیگر ارتباط پیدا نموده است
از آنجا که مطالب کتاب به صورت درس تهیه شده، تفکیک موضوعات و مطالب نیز به همین روش است لذا در این کتاب فصل بندی وجود ندارد و کلیه موضوعات را به ۳۰ درس
تقسیم و ارائه نموده که فهرست آن به قرار زیر است. (جلد اول از درس اول تا پانزدهم)
درس اول: کتابشناسی در علوم
قرآن .
درس دوم:
تلاوت قرآن و آداب آن.
درس سوم: تلاوت قرآن و آداب آن شامل: تعلم و آموختن قرآن تعلیم و آموزش قرآن- مقدار تلاوت قرآن- حفظ قرآن.
درس چهارم: شناخت قرآن و
اقسام آن- شامل: آیا قرآن شناختنی است- ضرورت شناخت قرآن-
اقسام شناخت قرآن.
درس پنجم: قرآن کلام خداست نه قول بشر: شامل: آیا قرآن
سحر است؟ آیا قرآن سخن یک نابغه است- آیات تحدی.
درس ششم:
اعجاز قرآن شامل:
معجزه چیست- آیا معجزه ممکن است اعجاز قرآن و جوانب آن- وجوه اعجاز قرآن- نظریه صرفه.
درس هفتم: مصونیت قرآن از
تحریف : شامل: تحریف در لغت و اصطلاح- دلایل مصونیت قرآن از تحریف.
درس هشتم: اهداف قرآن.
درس نهم: شرایط و موانع بهره مند شدن از قرآن شامل: شرائط علمی- شرائط نفسانی- اتخاذ روش صحیح.
درس دهم:
وحی یا شعور مرموز شامل:
وحی در لغت-
اقسام وحی- حقیقت
وحی- امکان
وحی- کیفیت
وحی به پیامبران چگونگی نزول
وحی بر
پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - آغاز نزول
وحی-
انقطاع وحی.
درس یازدهم: تاریخ قرآن شامل: نزول قرآن- ترتیب نزول آیات و سوره‌ها- معنای لغوی و اصطلاحی
آیه و
سوره حروف مقطعه قرآن- زبان و لغت قرآن- لهجه قرآن- نگارش قرآن جمع آوری قرآن- حافظان قرآن- نقطه گذاری قرآن- سیر تکاملی در خط قرآن.
درس دوازدهم: قرائت و طبقات قراء شامل: تعریف
قرائت - علم قرائت قرآن و تدوین آن-
طبقات قراء -
قراء سبعه.
درس سیزدهم: اختلاف قرائات شامل: انواع
اختلاف قرائات - معیار صحت قرائت-
حدیث سبعة احرف -حدیث سبعة احرف- انواع قرائات.
درس چهاردهم: علل و عوامل پیدایش اختلاف در قرائات.
درس پانزدهم:
تواتر قرآن یا
تواتر قرائات . فهرست جلد دوم از درس شانزدهم تا سی‌ام.
درس شانزدهم:
تفسیر و
طبقات مفسرین . شامل: مفهوم
تفسیر در لغت و اصطلاح- تفسیر در قرآن و حدیث-
آغاز پیدایش تفسیر و
نخستین مفسر قرآن - تفسیر در دوران
تابعین -
طبقات مفسرین .
درس هفدهم: روشهای تفسیری شامل:
روش تفسیر نقلی -
روش تفسیر به رای -
روش تفسیر رمزی -
روش تفسیر عقلی و
اجتهادی روش تفسیر قرآن به قرآن -
ارزش سنت در تفسیر قرآن به قرآن .
درس هیجدهم:
مصادر تفسیر .
درس نوزدهم:
علل پیدایش اختلاف در تفسیر شامل:
جدائی قرآن از عترت - حذف اسناد حدیث- پیدایش مذاهب مختلف
وضع حدیث - نقل به معنا-
اسرائیلیات - اصالت
عقل و
اعتماد به رای .
درس بیستم:
آشنایی با کتب تفسیر شامل: معرفی
تفاسیر شیعه و
اهل سنت .
درس بیست و یکم: توضیح برخی از لغات و اصطلاحات قرآن شامل:
تفسیر -
تاویل -
محکم و
متشابه -
ناسخ و
منسوخ -
تنزیل و
انزال -
جری و تطبیق .
درس بیست و دوم:
حجیت ظواهر قرآن.
درس بیست و سوم: نگارش و جمع آوری قرآن شامل: جمع آوری قرآن در زمان پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - جمع قرآن پس از رحلت پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم.
درس بیست و چهارم:
اسباب نزول شامل: معنای لغوی و اصطلاحی اسباب نزول. انواع اسباب نزول- ارزش شناخت اسباب نزول.
درس بیست و پنجم: مقایسه معارف قرآن با
تورات و
انجیل شامل: اثبات
تحریف تورات و انجیل- خدا از دیدگاه تورات و انجیل و قرآن- پیامبران از دیدگاه تورات و انجیل و قرآن- گناه بخشی در انجیل و قرآن.
درس بیست و ششم: تشبیهات و مثالها و کنایات قرآن شامل: تعریف مثل و انواع آن- ارزش مثل- کنایات و اهمیت آن در کلام عرب.
درس بیست و هفتم:
سوگندهای قرآن شامل: تعریف
سوگند - حروف و کلمات سوگند- موجودات مورد سوگند- جواب سوگند.
درس بیست و هشتم: جاذبه و تاثیر قرآن .
درس بیست و نهم:
نقش قرآن در پیدایش علوم شامل:
ارزش علم در قرآن - علوم مورد عنایت قرآن- علوم خاصه به قرآن- علوم اخذ شده از قرآن.
درس سی‌ام:
داستانهای قرآن.
۱- در پایان هر درس پرسش‌هایی را مطرح نموده است ۲- پس از ذکر اقوال آن‌ها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد ۳- بعد از طرح هر موضوع، تعدادی از کتابهای تالیف شده درباره آن موضوع را (در پاورقی) آدرس دهی می‌نماید ۴- جلد دوم- درس ۲۵- در این درس، بین معارف
قرآن و
تورات و
انجیل در دو موضوع:
خدا شناسی و
داستان انبیاء مقایسه‌ای انجام داده است و نتیجه می‌گیرد که تورات و انجیل دستخوش
تحریف شده‌اند ۵- جلد دوم: درس ۲۳ (نگارش قرآن) - در این درس ادله کسانی که می‌گویند قرآن در زمان
پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم -جمع آوری شده است را بیان، سپس پاسخ آن ادله را ذکر می‌نماید ۶- جلد اول- درس ۹ (در این درس) شرائط و موانع بهره مند شدن از قرآن مجید بیان شده که عبارتند از: شرائط علمی- شرایط نفسانی (همچون
عقل -
علم -
تقوی ) - اتخاذ روش صحیح که اگر این شرائط در کسی یافت شود می‌تواند از قرآن بهره مند شود ۷- جلد دوم- درس هفدهم- در این درس مفسرین را بر اساس مذهب (
شیعه و
سنی ) دسته بندی نموده است و هر کدام را به صورت مجزا توضیح می‌دهد ۸- جلد اول- درس اول- کتابشناسی- که بعضی از کتابهای تالیف شده به ترتیب قرن- معرفی شده‌اند ۹- درس ۲۷ (جلد دوم) در این درس بطور مفصل، پیرامون
قسم‌های قرآن سخن می‌گوید- پس از تعریف
قسم، حروف و کلمات
سوگند را نام برده، توضیح می‌دهد که خدا به چه چیزهایی سوگند خورده است ۱۰- جلد ۲- درس ۲۱- در این درس برخی از لغات و اصطلاحات قرآنی همچون:
تاویل ،
تفسیر -
نزول -
نسخ - شرح داده شده است ۱۱- جلد ۲- درس ۲۴- بحث
اسباب نزول - پس از تعریف لغوی و اصطلاحی اسباب نزول- بعضی از آیات را که دارای شان نزول هستند ذکر و در پایان فوائد شناخت اسباب نزول را توضیح می‌دهند.
کتاب ۲ جلد و متن آن فارسی است که جلد اول آن شامل ۴۹۸ صفحه و جلد دوم دارای ۵۲۳ صفحه و مشخصات آن به شرح زیر است ۱- کاغذ چاپ: اعلا ۲- نوع چاپ: کامپیوتری ۳- جلد آن: گالینگور ۴- تاریخ انتشار: ۱۳۷۷ هجری شمسی ۵- نوبت چاپ: اول ۶- تیراژ: ۳ هزار دوره ۷- ناشر: انتشارات اسوه (وابسته به سازمان اوقاف) ۸-
الف: منابع و مآخذ ب: موضوعات کتاب ۹- نویسنده: حبیب الله طاهری ۱۰- کتاب: درسهایی از علوم قرآنی
نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
