دال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دال، از
اصطلاحات علم منطق بوده و به معنی
شیء دلالت کننده بر شیء دیگر است.
واژه دالّ در
لغت،
اسم فاعل از ریشه دلل و به معنای راهنمایی کننده است و در
اصطلاح، به چیزی گفته می‌شود که
علم به آن سبب علم به چیز دیگر می‌گردد، چه
لفظ باشد چه
طبع و چه
عقل، مانند: دود که دالّ بر وجود
آتش است، یا مانند دلالت جاي پا بر رونده، دلالت سرخي چهره بر تب و دلالت لفظ انسان بر معناي حيوان ناطق. شيء اوّل را «دالّ» و شيء دوم را
مدلول گويند.
بنابراين، دالّ يعنى دلالت‌کننده، راهنمايي‌کننده و کاشف، و چيزي که علم به آن، سبب علم به چيز ديگر شود؛ مثل جاي پا، سرخي چهره و لفظ انسان در مثال‌های فوق، و مدلول يعني منکشف و راهنمايي شده و چيزي که به کمک چيز ديگر به آن علم حاصل شود؛ مثل: رونده، تب و معناي حيوان ناطق در مثال‌هاي فوق.
نکته: برخى از منطقيان در تقسيم دلالت به
دلالت لفظی و
غیر لفظی، دالّ را منشأ تقسيم قرار داده و گفته‌اند: «دالّ اگر لفظ باشد دلالت، لفظى است در غير اين صورت دلالت غير لفظى خواهد بود».
در کتاب
المنطق آمده است:
«کل شی ء اذا علمت بوجوده، فینتقل ذهنک منه الی وجود شی ء آخر نسمیه دالاًّ»
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «دال»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۶.
