• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَفْف (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: خفّ (ابهام‌زدایی).


خَفْف (به فتح خاء و سکون فاء)، خَفّ (به فتح خاء و فاء مشدد) و خِفَّت (به كسر خاء و فتح فاء) از واژگان قرآن کریم به معنای سبکی است.
مشتقات خَفْف که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
خَفِيف (به فتح خاء و کسر فاء) در مقابل ثقيل؛
تَخْفیف (به فتح تاء و سکون خاء) به معنى سبک كردن؛
خِفَاف (به کسر خاء و فتح فاء) نیز جمع خفيف به معنای سبک‌باران؛
فَاسْتَخَفَ‌ (به کسر الف و سکون سین) به معنای طلب سبكى؛
خَفَّت (به فتح خاء و فاء مشدد) به معنى سبكى است.


خَفْف، خَفّ و خِفَّت به معناى سبكى است.
راغب می‌گويد: خفيف در مقابل ثقيل است. تخفيف به معنى سبک كردن است.
«خَفَّفَهُ‌ تَخْفِيفاً: ضدّ ثَقَّلَهُ.»


به مواردی از خَفْف که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - تَخْفِيفٌ‌ (آیه ۱۷۸ سوره بقره)

(ذلِكَ‌ تَخْفِيفٌ‌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ رَحْمَةٌ.)
«آن تخفيف و مرحمتى از پروردگار شماست.»


۲.۲ - يُخَفَّفُ‌ (آیه ۸۶ سوره بقره)

(فَلا يُخَفَّفُ‌ عَنْهُمُ الْعَذابُ‌)
(از اين رو از عذاب آن‌ها كاسته نمى‌شود.)


۲.۳ - خِفافاً (آیه ۴۱ سوره توبه)

(انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ‌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌)
يعنى «سبک‌باران و سنگين‌باران به جنگ بيرون رويد و در راه خدا با اموال و جان‌ها جهاد كنيد.»
خفاف‌ در آیه‌ فوق، جمع خفيف چنان كه ثقال جمع ثقيل است. مراد از ثقيل بودن چنان كه گفته‌اند، وجود موانع از بيرون رفتن است؛ امثال اولاد، نبودن زاد و راحله، كثرت مشغله و غيره و مراد از سبک بودن عدم وجود موانع است.


۲.۴ - فَاسْتَخَفَ‌ (آیه ۵۴ سوره زخرف)

استخفاف طلب سبكى است‌.
(فَاسْتَخَفَ‌ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ.)
معناى تحت اللفظى آن است كه: «از قوم خويش طلب سبكى كرد كه بر وى اطاعت كنند»
و با در نظر گرفتن آیات ما قبل كه فرعون به مردم گفت: آيا حکومت مصر از من نيست؟ آيا اين نهرها در زير درختان كاخ من جارى نيست؟ روشن می‌شود كه منظور آن است: قوم خويش را بر سبک‌بارى در طاعت وادار كرد پس از وى اطاعت نمودند.


۲.۵ - تَسْتَخِفُّونَها (آیه ۸۰ سوره نحل)

(تَسْتَخِفُّونَها يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَ يَوْمَ إِقامَتِكُمْ.)
«آن‌ها را سبک مى‌شماريد در روز كوچ و در روز اقامت


۲.۶ - يَسْتَخِفَّنَّكَ‌ (آیه ۶۰ سوره روم)

(وَ لا يَسْتَخِفَّنَّكَ‌ الَّذِينَ لا يُوقِنُونَ‌)
«آنان كه ایمان ندارند تو را به سبکسرى وا ندارند.»
استخفاف در آيه اوّل و سوّم در مقام ذم به كار رفته است كه عبارت از سبكسرى و عدم تصميم و بى ارادگى است.


۲.۷ - خَفَّتْ‌ (آیه ۹ سوره اعراف)

(وَ مَنْ‌ خَفَّتْ‌ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ)
(و كسانى كه كفّه‌هاى عملِ آن‌ها سبک است، افرادى هستند كه سرمايه وجود خود را از دست داده‌اند...)


۲.۸ - خَفَّتْ‌ (آیه ۱۰۳ سوره مؤمنون)

(وَ مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خَالِدُونَ)
(و آنان كه كفه ترازوهاى عمل آن‌ها سبک باشد، كسانى هستند كه سرمايه وجود خود را از دست داده، در جهنم جاودانه خواهند ماند.)


۲.۹ - خَفَّتْ‌ (آیه ۸ سوره قارعه)

(وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ)
(و امّا كسى كه ترازوهاى اعمال او سبک است.)
جمله‌ (خَفَّتْ‌ مَوازِينُهُ‌) در این دو سوره آمده است و مراد از آن سبک بودن ميزان‌هاست. در «وزن» خواهد آمد كه ظاهراً وزن فقط براى اعمال نیک است و سیئات توزين ندارند بلكه سبب سبكى حسنات هستند.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۶۶.    
۲. راغب اصفهانی، المفردات، ط دار القلم، ص۲۸۸.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۸.    
۴. راغب اصفهانی، المفردات، ط دار القلم، ص۲۸۸.    
۵. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۸۱.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۱۷۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۶۵۶-۶۵۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۳۳.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۱۸۷.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۸۶.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۳.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۴۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۲۹۳.    
۱۵. توبه/سوره۹، آیه۴۱.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۸۳.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۸۰.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۵۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۰۰-۱۰۱.    
۲۰. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۴.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۶۶.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۱۱.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۴۲.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۸۷.    
۲۵. نحل/سوره۱۶، آیه۸۰.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۴۵۵.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۱۴.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۲۴.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۱۸۵.    
۳۰. روم/سوره۳۰، آیه۶۰.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۱۰.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۰۷.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۱۵۶.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۳.    
۳۵. اعراف/سوره۷، آیه۹.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۵۱.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۰.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۱.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۵۴.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۱.    
۴۱. مومنون/سوره۲۳، آیه۱۰۳.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۴۸.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۹۹.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۶۹.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۸۴.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹۰.    
۴۷. قارعه/سوره۱۰۱، آیه۸.    
۴۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۶۰۰.    
۴۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۹۶.    
۵۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۴۹.    
۵۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۲۴۸.    
۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۰۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، برگرفته از مقاله «خفف»، ص۲۶۶-۲۶۷.    






جعبه ابزار