خَفْض (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَفْض (به فتح خاء و سکون فاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای فرو آوردن است.
مشتقات
خَفْض که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
وَ اخْفِضْ ( به فتح واو و سکون خاء و کسر فاء) به معنای فرو آور؛
خافِضَةٌ (به کسر فاء و فتح ضاد) به معنای فرود آورنده، است.
خَفْض به معنای فرو آوردن است.
راغب می‌گويد: خفض ضدّ رفع است و نيز به معنى راحتى و سير آرام می‌باشد.
به مواردی از
خَفْض که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ.) «براى آن دو بال
تواضع را فرود آور.»
راجع به اين آيه در «
جناح» مفصلاً صحبت شد.
(وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ) (و پر و بال عطوفت خود را براى
مومنین فرود آر)
مراد از خفض جناح تواضع و فروتنى و مهربانى با
مومنان است كه آن حضرت بدان مأمور بود.
(خافِضَةٌ رافِعَةٌ) « فرود آورنده و بالا برنده است.»
اين آيه در وصف
قیامت است. به نظر
ابن‌عباس مراد آن است كه قيامت مردمى را فرود می‌آورد و مردمى را بالا می‌برد و از حسن مفسّر نقل است كه: قومى را به
آتش فرو برد و ديگران را به
بهشت بالا كند.
طبرسی می‌گويد جامع اين دو قول آن است كه: قيامت مردمى را كه در
دنیا عزيز و بلندمرتبه بودند پایين می‌برد و با بردن به آتش
ذلیل می‌گرداند و مردم ديگر را كه در دنيا ذليل بودند با ورود به بهشت عزيز و بلند مرتبه مى‌نمايد.
می‌شود گفت كه مراد آن است که قيامت زير و رو كننده است؛ زيرا ما بعد آن آيه چنين است:
(إِذا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا- وَ بُسَّتِ الْجِبالُ بَسًّا- فَكانَتْ هَباءً مُنْبَثًّا) (در آن هنگام كه زمين به شدّت به لرزه در مى‌آيد و كوه‌ها درهم كوبيده مى‌شود و به صورت غبار پراكنده در مى‌آيد)
آن چنان كه مى‌بينيد از در هم ريختن و زير و رو شدن حكايت دارد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خفض»، ج۲، ص۲۶۶.
