خَفْت (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَفْت (به فتح خاء و سکون فاء) و
خَِفّت (به کسر یا فتح خاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
سبکی است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
خَفیف (به فتح خاء) در مقابل ثقیل است.
تَخفیف (به فتح تاء و سکون خاء) به معنای
سبک کردن است.
اِستخفاف (به کسر الف و سکون سین)
طلب سبکی و خوار
شمردن است.
تَخفّف (به فتح تاء و تشدید فاء) به معنای
سبک شدن است.
خُفُوف (بر وزن عقول)
سبکی و
سرعت است.
این واژه بیست و پنج بار در
نهج البلاغه آمده است.
خَفْت و
خَِفّت به معنای
سبکی آمده است.
خَفیف در مقابل ثقیل و
تَخفیف سبک کردن و
اِستخفاف طلب
سبکی و خوار
شمردن است.
تَخفّف به معنای
سبک شدن آمده است.
خُفُوف بر وزن عقول
سبکی و سرعت است.
«اخفّاء» جمع خفیف است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) به اهل
بصره فرموده:
«أرْضُكُمْ قَريبَةٌ مِنَ الماءِ، بَعيدَةٌ مِنَ السَّماءِ، خَفَّتْ عُقولُكُمْ، وَ سَفِهَتْ حُلومُكُمْ.» «زمینتان به
آب نزدیک و از
آسمان دور است، عقولتان خفیف (
سبک،
حماقت) و خردهایتان سفاهت است.»
استخفاف
طلب سبکی و خوار
شمردن است، امام فرمود:
«أَشَدُّ الذُّنوبِ ما اسْتَخَفَّ بِهِ صاحِبُهُ.» «شدیدترین
گناه گناهی است که صاحبش آن‌را
سبک شمارد.»
«تَخَفَّفوا تَلْحَقوا.» «
سبک‌بار شويد تا به قافله برسيد.»
در «حدو» گذشت.
خُفُوف بر وزن عقول
سبکی و سرعت، در وصف پرندگان فرموده:
«وَ مَنَعَ بَعْضَها بِعَبالَةِ خَلْقِهِ أَنْ يَسْمُوَ في الْهَواءِ خُفوفاً، وَ جَعَلَهُ يَدِفُّ دَفيفاً.» یعنی «
خداوند بعضی از طیور را (مانند
شتر مرغ) به علت سنگینی وجودش مانع شده از اینکه به
سبکی به هوا بلند شود، و او را طوری کرده که در زمین راه می‌رود.»
«عبالة» پر شدن
بدن و سنگینی آن است، دفیف مرور پرنده در روی
زمین و یا
حرکت دادن به بال و پاهاست. دفیف به معنی پرواز بدون حرکت بال نیز آمده است مانند پرواز
عقاب و امثال آن.
«اخفّاء» جمع خفیف است به
خوارج فرموده:
«وَ أَنْتُمْ مَعاشِرُ أَخِفّاءُ الْهامِ.» «شما گروه
سبک سر (احمق) هستید.»
واژه خفت بیست و پنج بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خفت»، ج۱، ص۳۵۴.
