خَطّ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَطّ (به فتح خاء و طاء مشدد) از
واژگان قرآن کریم به معنای نوشتن و نوشته است.
خَطّ به معنای نوشتن و نوشته است.
«خَطَّ بِالْقَلَمِ وَ غَيْرِهِ: كَتَبَ.»
به موردی از
خَطّ که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ) «پيش از
نزول قرآن كتابى نمی‌خواندى و نه به دست خويش كتابى می‌نوشتى وگرنه
اهل باطل از كار
قرآن به شک در می‌شدند.»
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) درباره این‌که
قرآن مفسّر لازم دارد فرموده:
«و هذَا الْقُرْآنُ إِنَّمَا هُوَ خَطٌّ مَسْتُورٌ بَيْنَ الدَّفَّتَيْنِ» (اين
قرآن خطوطى است كه در ميان جلد پنهان است، با زبان سخن نمى‌گويد و نيازمند به ترجمان است.)
امام (علیه‌السّلام) درباره اهل ضلال فرموده:
«وَ لا يَعْرِفونَ إِلاّ خَطَّهُ وَ زَبْرَهُ» «و نمی‌دانند مگر خطّ و نوشتنش را.»
ناگفته نماند خطّه به معنى راه و خط هندسى و غيره آمده است ولى در
قرآن مجيد فقط در معانى نوشتن به كار رفته است.
بايد دانست كه
آیه شریفه فقط دلالت دارد كه آن حضرت قبل از نزول
وحی خواندن و نوشتن نداشت ولى راجع به بعد از نزول وحى ساكت است. بعضى از
روایات حاكى از آن است كه آن حضرت بعد از نزول وحى می‌نوشته است؛ مثلاً به اتفاق
شیعه و
اهل سنت آن بزرگوار در اواخر عمر خود فرمود: دوات و شانه گوسفند بياوريد چيزى براى شما بنويسم تا بعد از من اختلاف نكنيد.
نمی‌دانم در كجا ديده‌ام كه آن حضرت
سوره قدر يا قسمتى از آن را با انگشت خود در زمين نوشت به
ابابکر و
عمر فرمود بخوانيد.
وانگهى آيه شريفه از آن حضرت راجع به قبل از نزول وحى سلب قدرت نمی‌كند فقط می‌گويد: پيش از نزول
قرآن اين دو كار نمی‌كردى.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خطّ»، ج۲، ص۲۶۳.
