خطّ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَطّ (به فتح خاء و طاء مشدد) از
واژگان قرآن کریم به معنای نوشتن و نوشته است. از مشتقات آن در
قرآن مجید خَطَّه (به فتح خاء و طاء مشدد مفتوح) به معنى راه و خط هندسى و غيره آمده است ولى در قرآن مجيد فقط در معانى نوشتن به كار رفته است.
خَطّ به معنای نوشتن و نوشته است. «خَطَّ بِالْقَلَمِ وَ غَيْرِهِ: كَتَبَ.»
(وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ) «پيش از
نزول قرآن كتابى نمی‌خواندى و نه به دست خويش كتابى می‌نوشتى وگرنه
اهل باطل از كار قرآن به شک در می‌شدند.»
در
نهج البلاغه خطبه ۱۲۱ هست: «
«وَ هَذَا الْقُرْآنُ إِنَّمَا هُوَ خَطٌّ مَسْتُورٌ بَيْنَ الدَّفَّتَيْنِ ...»»
«اين قرآن فقط خطّى است نوشته ميان دو جلد»
و در
خطبه ۱۴۳ درباره مردم راجع به قرآن فرموده: «
«وَ لَا يَعْرِفُونَ إِلَّا خَطَّهُ وَ زَبْرَهُ»»
«نمی‌شناسند مگر خط قرآن و نوشتن آن را.»
نا گفته نماند خطّه به معنى راه و خط هندسى و غيره آمده است ولى در قرآن مجيد فقط در معانى نوشتن به كار رفته است.
بايد دانست كه
آیه شریفه فقط دلالت دارد كه آن حضرت قبل از نزول
وحی خواندن و نوشتن نداشت ولى راجع به بعد از نزول وحى ساكت است. بعضى از
روایات حاكى از آن است كه آن حضرت بعد از نزول وحى می‌نوشته است؛ مثلاً به اتفاق
شیعه و
اهل سنت آن بزرگوار در اواخر عمر خود فرمود: دوات و شانه گوسفند بياوريد چيزى براى شما بنويسم تا بعد از من اختلاف نكنيد.
نمی‌دانم در كجا ديده‌ام كه آن حضرت
سوره قدر يا قسمتى از آن را با انگشت خود در زمين نوشت به
ابابکر و
عمر فرمود بخوانيد.
وانگهى آيه شريفه از آن حضرت راجع به قبل از نزول وحى سلب قدرت نمی‌كند فقط می‌گويد: پيش از نزول قرآن اين دو كار نمی‌كردى.
•
قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خطّ»، ج۲، ص۲۶۳.
