خافِضَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خافِضَة:(خافِضَةٌ رافِعَةٌ) «اخفِضْ» از مادۀ «خَفْض» به معنى «فرودآورنده» در برابر واژۀ «رافعة» كه به معنى «بالا برنده» است.
به موردی از کاربرد «خافِضَة» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(خافِضَةٌ رافِعَةٌ) «اين واقعه گروهى را پايين مى‌آورد و گروهى را بالا مى‌برد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(خافِضَةٌ رافِعَةٌ) اين دو كلمه دو
خبر است براى ضميرى كه به واقعه بر مى‌گردد، و تقدير كلام هى خافضة و هى رافعة است، يعنى
قیامت خافض و رافع است.
و خفض درست معناى خلاف
رفع را مى‌دهد، و اما اين‌كه به چه حساب قيامت پايين آورنده و بالا برنده است بايد گفت كه:
اين
تعبیر کنایه است از اين‌كه قيامت نظام عالم را زير و رو مى‌كند، مثلا باطن دل‌ها را كه در
دنیا پنهان بود ظاهر مى‌كند، و آثار اسباب كه در دنيا ظاهر بود، همه مى‌دانستند
آب چه اثرى و
آتش چه اثرى دارد، در قيامت پنهان مى‌شود، يعنى اسباب به كلى از
اثر مى‌افتد، و روابط جارى ميان اسباب و مسببات به كلى
قطع مى‌گردد، در دنيا جمعى داراى
عزت بودند، و آنان اهل
کفر و
فسق بودند، كه عزتشان همه جا ظاهر بود، و همچنين جمعى ديگر يعنى اهل
تقوا ذلتشان هويدا بود، ولى در قيامت اثر از عزت كفار و فساق و نشانه‌اى از
ذلت متقين نمى‌ماند.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آيۀ مورد بحث و بطور كلى
سوره واقعه بر محور
معاد دور مى‌زند (واژۀ «واقعة» به صورت سربسته
اشاره به مسئله رستاخيز است.)
به هر حال رستاخيز نه تنها با دگرگونى
کائنات توأم است، بلكه انسان‌ها هم دگرگون مى‌شوند، همان گونه كه در آيۀ مورد بحث آمده است:
«گروهى را پايين مى‌آورد و گروهى را بالا مى‌برد!.»
(خافِضَةٌ رافِعَةٌ) مستكبران گردنكش و ظالمان صدرنشين
سقوط مى‌كنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر
اوج قله
افتخار قرار مى‌گيرند، گروهى در
قعر جهنم سقوط مى‌كنند و گروه ديگرى در اعلى‌عليين
بهشت جاى مى‌گيرند و اين است خاصيت يک
انقلاب بزرگ و گستردۀ الهى! و لذا در روايتى از
امام علی بن الحسین (علیه‌السلام) مى‌خوانيم كه در
تفسیر آيه مورد بحث فرمود:
«رستاخيز خافضة است، چرا كه به خدا
سوگند دشمنان خدا را در آتش ساقط مى‌كند و رافعة است، چرا كه به خدا سوگند اولياء اللّه را به بهشت بالا مى‌برد!.»
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خافضة»، ج۱، ص ۷۰۷.
