حیض (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَيْض (به فتح حاء و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای خون قاعدگی است. مشتق این واژه در
قرآن به صورت
مَحیض (به فتح حاء) به معنای حیض و وقت حیض و مکان حیض آمده است. در
تورات و نیز
عصر جاهلیت احکام سخت و غیر قابل تحملی برای زن حائض نقل شده است؛ اما
نصاری امر حیض را سهل می‌گرفتند. از دیدگاه
اسلام همه آنچه از تورات و رسوم جاهلیت نقل شده پوچ و بی‌معنی است و لذا احکام خاصی برای زنان در ایام حیض وضع کرده است. زن در این ایام نباید
نماز بخواند و
روزه بگیرد، اما باید روزه را بعدا قضا نماید.
حَيْض به معنای خون قاعدگی است.
(وَیَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ اَذیً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّی یَطْهُرْنَ...) (و از تو، درباره حيض و عادت ماهانه سؤال مى‌كنند، بگو: «مايه ناراحتى و آلودگى است؛ از اين رو در حال حيض، از زنان كناره‌گيرى كنيد. و با آنها نزديكى ننماييد، تا پاك شوند.)
در
مفردات گوید: محیض به معنی حیض و وقت حیض و مکان حیض است.
ابن اثیر در نهایه گفته: محیض،
مصدر و
اسم زمان و
اسم مکان و به معنی خون حیض استعمال می‌شود.
بهتر است محیض اوّل را در
آیه به معنی خون و محیض دوّم را به معنی زمان بگیریم معنی آیه چنین می‌شود: «تو را از خون قاعدگی می‌پرسند بگو: آن یکنوع آزار است، از زنان در وقت حیض کنار شوید و با آنان
مقاربت نکنید تا پاک شوند.» و اگر محیض اوّل به معنی مصدر باشد معنی چنین است: « تو را از قاعده بودن می‌پرسند بگو آن آزاری است الخ.»
«یَسْئَلُونَکَ» نشان می‌دهد که قاعدگی و مباشرت با زنان در آن حال مورد اختلاف و گفتگو بوده تا کار به سئوال از آن حضرت کشیده است و ضمنا مطلب دارای اهمیت بوده تا قرآن مجید به بحث از آن پرداخته است.
در تورات فعلی راجع به زنان در حال قاعده بودن احکامی سخت و غیر قابل تحمل نقل شده است در سفر لاویان باب ۱۵ گوید: هر بستری که زن حائض در آن بخوابد
نجس است همچنین هر چه زن روی آن به نشیند نجس است هر که بستر حائض را دست زند باید لباس خود را بشوید و با آب
غسل کند و تا شب نجس است و اگر زن حائض به چیزی دست زند آن چیز تا شام نجس است و اگر مرد در آن حال با وی همبستر شود تا هفت روز نجس خواهد بود...
در
المنار گوید: نقل است که نصاری امر حیض را سهل می‌گرفتند
و ایضا در المنار و
مجمع هست که مردم جاهلیت با زن حائض مثل
یهود در یکجا نمی‌نشستند و طعام نمی‌خوردند.
این امور سبب گردیده که مردم نظر اسلام را از
حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره حیض بپرسند و آیه شریفه در جواب آنها آمده است.
ناگفته نماند اسلام درباره حائض حکم کرده که مرد را
حرام است با زن خود در حال حیض جماع کند و غیر از آن سایر لذّتها
حلال است و آنچه از تورات و رسوم جاهلیت نقل شد همه از نظر اسلام پوچ و بی معنی است و نیز زن در ایام عادت باید نماز نخواند و روزه نگیرد و روزه را بعدا قضا نماید و فروعات مختصر دیگری هم دارد که نقل آنها را لزومی نیست.
بدین طریق متوجه می‌شویم که لازم بوده قرآن مجید این مطلب را مطرح کند و رسومات ناهنجار جاهلیت و یهود را لغو نماید تا در این باره کمکی به زنان شود.
(وَاللَّائِی یَئِسْنَ مِنَ الْمَحِیضِ مِنْ نِسائِکُمْ اِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلاثَةُ اَشْهُرٍ وَ اللَّائِی لَمْ یَحِضْنَ) (و آن گروه از زنان شما كه از عادت ماهانه مأيوسند، اگر در وضع آنها از نظر
بارداری شك كنيد، عدّه آنان سه ماه است، و همچنين آنها كه هيچگاه حيض نديده‌اند.)
آیه شریفه در بیان
عده طلاق است که اگر در یائسه بودن زن شکّ شود و یا زن جوان باشد ولی به علّتی قاعده نشود هر دو باید بعد از
طلاق، سه ماه عدّه نگاه دارند. یعنی زنانی که از قاعدگی مایوس‌اند اگر در یائسه بودن به تردید افتادید و همچنین زنانی که قاعده نمی‌شوند، عدّه آنها سه ماه است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حیض»، ج۲، ص۲۰۶-۲۰۸.
