حکم قمار (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قمار یعنی قربانی کردن
مال و
شرف برای بدست آوردن مال غیر، با
خدعه و
تزویر و احیاناً به عنوان
تفریح و نرسیدن به هیچ کدام است.
قماربازی
حرام است.
«یسـلونک عن... والمیسر قل فیهما اثم کبیر ومنـفع للناس واثمهما اکبر من نفعهما...؛
در باره
شراب و
قمار از تو سؤال می‌کنند، بگو: در آنها
گناه و زیان بزرگی است؛ و منافعی (از نظر مادی) برای مردم در بردارد؛ (ولی) گناه آنها از نفعشان بیشتر است. و از تو می‌پرسند چه چیز
انفاق کنند؟ بگو: از مازاد نیازمندی خود. اینچنین
خداوند آیات را برای شما روشن می‌سازد، شاید
اندیشه کنید!».
آیه از دو سؤال درباره شراب و
قمار شروع مى‌شود، مى‌فرماید: از تو درباره شراب و
قمار سؤال مى‌كنند. میسر از ماده یسرگرفته شده كه به معنى سهل و آسان است، و از آنجا كه
قمار در نظر بعضى از مردم وسیله آسانى براى نیل به مال و ثروت است به آن میسر گفته شده است. سپس در جواب مى‌فرماید: بگو در این دو
گناه بزرگى است و منافعى (از نظر ظاهر و جنبه مادى) براى مردم دارد ولى گناه آنها از نفعشان بیشتر است (قُلْ فِیهِما إِثْمٌ كَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما). با توجه به اینكه جامعه
عرب جاهلى بسیار آلوده به شراب و
قمار بوده
حكم تحریم این دو به طور تدریجى و در چند مرحله نازل شده و اگر نرمش و مدارایى در
لحن آیه مشاهده مى‌شود به خاطر همین معنى است.در این آیه منافع و زیان‌هاى این دو با هم مقایسه شده و برترى زیان‌ها و
گناه سنگین آن بر منافع آنها مورد تصریح قرار گرفته است مسلما منافع مادى كه احیانا از طریق فروش شراب یا انجام
قمار حاصل مى‌شود و یا منافع خیالى كه به خاطر تخدیر حاصل از
مستی شراب و غفلت از هموم و غموم و اندوه‌ها به دست مى‌آید در برابر زیان‌هاى فوق العاده اخلاقى و اجتماعى و بهداشتى این دو بسیار ناچیز است. بنا بر این هیچ انسان عاقلى به خاطر آن نفع كم به این همه زیان تن در نمى‌دهد.
«یـایها الذین ءامنوا انما... والمیسر... رجس من عمل الشیطـن فاجتنبوه...؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! شراب و
قمار و بتها و
ازلام (نوعی بخت‌آزمایی)،
پلید و از عمل
شیطان است، از آنها دوری کنید تا
رستگار شوید!».
تعیین سهام
گوشت حیوان، به وسیله تیرهای
قمار حرام می‌باشد.
«حرمت علیکم المیتة... وان تستقسموا بالازلـم ذلکم فسق...؛
گوشت
مردار، و
خون، و
گوشت خوک، و حیواناتی که به غیر نام خدا
ذبح شوند، و حیوانات خفه‌شده، و به
زجر کشته شده، و آنها که بر اثر پرت‌شدن از بلندی بمیرند، و آنها که به ضرب
شاخ حیوان دیگری مرده باشند، و باقیمانده
صید حیوان درنده -مگر آنکه (بموقع به آن حیوان برسید، و) آن را سرببرید- و حیواناتی که روی بتها (یا در برابر آنها) ذبح می‌شوند، (همه) بر شما حرام شده است؛ و (همچنین) قسمت کردن گوشت حیوان به وسیله چوبه‌های تیر مخصوص بخت آزمایی؛ تمام این اعمال، فسق و گناه است -امروز،
کافران از (زوال) آیین شما، مأیوس شدند؛ بنابر این، از آنها نترسید! و از (مخالفت) من بترسید! امروز،
دین شما را کامل کردم؛ و
نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و
اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم- امّا آنها که در حال گرسنگی، دستشان به غذای دیگری نرسد، و متمایل به گناه نباشند، (مانعی ندارد که از گوشت‌های ممنوع بخورند؛) خداوند، آمرزنده و
مهربان است». (طبق روایتی «ازلام» تیرهای مخصوصی بوده که برای
قمار، در جهت تعیین سهام گوشت
شتر و... استفاده می‌شده است.
)
«یـایها الذین ءامنوا انما الخمر والمیسر والانصاب والازلـم رجس من عمل الشیطـن فاجتنبوه لعلکم تفلحون؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و
قمار و بتها و ازلام (نوعی
بخت‌آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!».
شطرنج و
نرد، نوعی
قمار و حرام است.
«یسـلونک... والمیسر قل فیهما اثم کبیر...؛
درباره شراب و
قمار از تو سؤال می‌کنند، بگو: در آنها گناه و زیان بزرگی است؛ و منافعی (از نظر مادی) برای مردم در بردارد؛ (ولی) گناه آنها از نفعشان بیشتر است. و از تو می‌پرسند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: از مازاد نیازمندی خود. اینچنین خداوند
آیات را برای شما روشن می‌سازد، شاید اندیشه کنید!». (در
روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) «المیسر» به شطرنج و نرد
تفسیر شده است.
)
«یـایها الذین ءامنوا انما... والمیسر... رجس من عمل الشیطـن فاجتنبوه...؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و
قمار و بتها و ازلام (نوعی بخت‌آزمایی)، پلید و از
عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!».
شراب‌خواری و می‌گسارى در
زمان جاهلیت و قبل از ظهور
اسلام فوق العاده رواج داشت و به صورت یك بلاى عمومى در آمده بود، تا آنجا كه بعضى از مورخان مى‌گویند
عشق عرب جاهلى در سه چیز خلاصه مى‌شد: شعر و شراب و جنگ!، و نیز از
روایات استفاده مى‌شود كه حتى بعد از تحریم شراب مساله ممنوعیت آن براى بعضى از مسلمانان فوق العاده سنگین و مشكل بود، تا آنجا كه مى‌گفتند: «ما حرم علینا شى‌ء اشد من الخمر: هیچ
حكمى بر ما سنگین‌تر از تحریم شراب نبود.» روشن است كه اگر
اسلام مى‌خواست بدون رعایت اصول روانى و اجتماعى با این بلاى بزرگ عمومى به مبارزه برخیزد ممكن نبود، و لذا از روش تحریم تدریجى و آماده ساختن افكار و اذهان براى ریشه كن كردن می‌گسارى و
قماركه به صورت یك عادت ثانوى در
رگ و
پوست آنها نفوذ كرده بود، استفاده كرد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم قمار»
