حکم شطرنج (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بر اساس
آیات قرآن کریم بازی با
آلات قمار مانند
شطرنج بدلیل
مضرات زیاد و پلیدی آن عمل، ممنوع است.
حرمت شطرنج، به علت برتری مضرات:
• «یسـلونک عن الخمر والمیسر قل فیهما اثم کبیر ومنـفع للناس واثمهما اکبر من نفعهما..
از تو درباره
شراب و
قمار مى‌پرسند، بگو: در ارتكاب آن دو گناهى است بزرگ و سودهایى (مادى) براى مردم، و
گناه آنها بزرگتر از سودشان است. و از تو مى‌پرسند كه چه چیز
انفاق کنند؟ بگو: آنچه میسور است. این گونه
خداوند براى شما آیات خود را روشن مى‌كند، شاید بیندیشید،»
در
روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) «المیسر» به
شطرنج و
نرد تفسیر شده است.
آیه از دو سؤال درباره شراب و قمار شروع مى‌شود، مى‌فرماید: از تو درباره شراب و قمار سؤال مى‌كنند. میسر از ماده یسرگرفته شده كه به معنى سهل و آسان است، و از آنجا كه قمار در نظر بعضى از مردم وسیله آسانى براى نیل به مال و ثروت است به آن میسر گفته شده است. سپس در جواب مى‌فرماید: بگو در این دو
گناه بزرگى است و منافعى (از نظر ظاهر و جنبه مادى) براى مردم دارد ولى گناه آنها از نفع‌شان بیشتر است (قُلْ فِیهِما إِثْمٌ كَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما). با توجه به اینكه جامعه
عرب جاهلى بسیار آلوده به شراب و قمار بوده حكم
تحریم این دو به طور تدریجى و در چند مرحله نازل شده و اگر نرمش و مدارایى در
لحن آیه مشاهده مى‌شود به خاطر همین معنى است.در این آیه منافع و زیان‌هاى این دو با هم مقایسه شده و برترى زیان‌ها و
گناه سنگین آن بر منافع آنها مورد تصریح قرار گرفته است مسلما منافع مادى كه احیانا از طریق فروش شراب یا انجام قمار حاصل مى‌شود و یا منافع خیالى كه به خاطر تخدیر حاصل از
مستی شراب و غفلت از هموم و غموم و اندوه‌ها به دست مى‌آید در برابر زیان‌هاى فوق العاده اخلاقى و اجتماعى و بهداشتى این دو بسیار ناچیز است. بنا بر این هیچ انسان عاقلى به خاطر آن نفع كم به این همه زیان تن در نمى‌دهد.
حرمت شطرنج، به علت پلیدی آن:
• «یـایها الذین ءامنوا انما الخمر والمیسر والانصاب والازلـم رجس من عمل الشیطـن فاجتنبوه لعلکم تفلحون
اى كسانى كه
ایمان آورده‌اید، جز این نیست كه شراب و قمار و بت‌هاى نصب شده (عبادت آنها و قربانى براى آنها و خوردن
گوشت آن
قربانی) و تیرهاى قرعه قمار،
نجس و پلید و از اختراعات
شیطان است، پس از آنها دورى كنید، شاید رستگار گردید.»
شراب‌خواری و می‌گسارى در
زمان جاهلیت و قبل از ظهور
اسلام فوق العاده رواج داشت و به صورت یك بلاى عمومى در آمده بود، تا آنجا كه بعضى از مورخان مى‌گویند
عشق عرب جاهلى در سه چیز خلاصه مى‌شد: شعر و شراب و جنگ!، و نیز از
روایات استفاده مى‌شود كه حتى بعد از تحریم شراب مساله ممنوعیت آن براى بعضى از مسلمانان فوق العاده سنگین و مشكل بود، تا آنجا كه مى‌گفتند: «ما حرم علینا شى‌ء اشد من الخمر: هیچ حكمى بر ما سنگین‌تر از تحریم شراب نبود.» روشن است كه اگر
اسلام مى‌خواست بدون رعایت اصول روانى و اجتماعى با این بلاى بزرگ عمومى به مبارزه برخیزد ممكن نبود، و لذا از روش تحریم تدریجى و آماده ساختن افكار و اذهان براى ریشه كن كردن می‌گسارى و قماركه به صورت یك عادت ثانوى در
رگ و
پوست آنها نفوذ كرده بود، استفاده كرد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم شطرنج».
