حکم شتر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شتر پستانداری عظيم‌الجثّه از گروه نشخواركنندگان است که بر اساس
آیات قرآن کریم، از
احکام خاصی برخوردار شده است.
تحریم گوشت شتر بر ظالمان
یهود، در مقطعی از
زمان:
• «فبظـلم من الذین هادوا حرمنا علیهم طیبـت احلت لهم..
آرى؛ به سزاى (اين همه) ظلمى كه از يهودان سر زد، چيزهاى پاكيزه‌اى را كه براى آنها
حلال شده بود (مانند
شیر و گوشت شتر، و
صید ماهی، و چربى
حیوان) بر آنها
حرام نموديم؛ و نيز به سزاى بازداشتن آنها بسيارى از مردم را از راه خدا؛»مقصود از طیباتی که بر یهود حرام شد، چیزی است که در
آیه «و علی الذین هادوا حرمنا کل ذی ظفر»
آمده و بنا بر قولی «ذی ظفر» شامل شتر و... می‌شود.
حلیت گوشت شتر در
اسلام:
• «... احلت لکم بهیمة الانعـم..
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، به
پیمان‌ها و قراردادهاى خود (پيمان‌هايتان با خود مانند
نذر و
عهد و
قسم و با مردم مانند
عقود و قراردادهاى ديگر، و با خداوند مانند
التزام به احكام
دین كه از آن جمله التزام به حلّيّت و حرمت برخى از اشياء است)
وفا كنيد.» «بهیمة الانعام» به شتر،
گاو و
گوسفند تفسیر گردیده است.
بحيره، سائبه و صيله و حام:
• «ما جعل الله من بحیرة ولا سائبة... ولا حام..
خداوند هيچ حيوانى را به عنوان
بحیره،
سائبه، و
صیله و
حام (محترم و ممنوع از تصرف) قرار نداده (۱- شترى كه پنج شكم زاييده باشد ۲- شترى كه به نذر براى
بیمار آزاد شده باشد ۳- گوسفندى كه اولادش ميان آنها و
بت‌ها مشترك باشد ۴- شترى كه ده شكم زاييده باشد، كه در زمان
جاهلیت استفاده از اينها را حرام مى‌شمردند)، و لكن كسانى كه
کفر ورزيده‌اند بر خدا
دروغ مى‌بندند و بيشتر آنها نمى‌انديشند.»«بحیره» به ماده شتری گفته می‌شود که پنج بچه زاییده باشد که آخرین آنها نر باشد. گوش چنین ماده شتری را چاک داده، از سوار شدن و
نحر آن امتناع ورزیده و از وارد شدن آن به هر
آب و چراگاهی جلوگیری نمی‌کردند.
«سائبه» بنابه یک قول، به شتری گفته می‌شود که ده ماده شتر زائیده باشد. «حام» به شتر نری گفته می‌شود که از صلبش ده شتر به وجود آمده باشد.
• «ومن الابل اثنین... قل ءالذکرین حرم‌ام الانثیین اما اشتملت علیه ارحام الانثیین‌ام کنتم شهداء اذ وصــکم الله بهـذا فمن اظلم ممن افتری علی الله کذبـا..
و نيز از شتر دو فرد يا دو جفت و از گاو دو فرد يا دو جفت (بيافريد). بگو: آيا خداوند نرهاى آن دو را حرام كرده يا ماده‌ها را؟ يا آنچه را كه
رحم آن دو ماده در بر گرفته؟ آيا هنگامى كه خداوند شما را به اين (تحريم
بدعتی) توصيه نمود حاضر بوديد؟! پس چه كسى ظالم‌تر است از آنكه بر خدا
دروغ بندد تا مردم را به نادانى گمراه سازد؟! خداوند هرگز گروه ستمكاران را
هدایت نمى‌كند.»
سوارى و باركشی و خوراكى و ...:
• «ومن الانعـم حمولة وفرشـا کلوا مما رزقکم الله...
و نيز از
چهارپایان حيواناتى بزرگ و كوچك و
پشم و
کرک ده و سوارى و باركش و خوراكى (پديد آورد)، از آنچه خدا
روزی شما كرده بخوريد (و برخوردار شويد) و از گام‌هاى
شیطان (در
تشریع حلال و حرام و ارتكاب حرام) پيروى نكنيد، كه همانا او براى شما دشمنى آشكار است.»
• «والبدن جعلنـها لکم من شعـئر الله... فاذا وجبت جنوبها فکلوا منها..
و شترهاى تنومند را براى شما (در مراسم
حج) از
شعائر خدا قرار داده‌ايم، در آنها براى شما خير (
دنیا و
آخرت) است، پس (در هنگام
قربانی) در حالى كه سرپا ايستاده باشند نام خدا را بر آنها ببريد (و نحر كنيد) و چون پهلوهايشان بر
زمین خورد (و
تذکیه شدند) از آنها بخوريد و به تنگدستان قانع و
فقیران اهل توقع نيز
اطعام كنيد. اين چنين آنها را رام شما كرده‌ايم شايد كه شكرگزاريد.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۴۳۷، برگرفته از مقاله «حکم شتر».
