حَفَدَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَفَدَة: (اَزْواجِکُمْ بَنینَ وَ حَفَدَةً)«حَفَدَة» جمع
«حافد» در اصل به معنای کسی است که بدون انتظار پاداش، با سرعت همکاری می‌کند،
ولی در آیه مورد بحث، به عقیده بسیاری از مفسران، منظور نوه‌ها است و بعضی خصوص نوه‌های دختری را گفته‌اند. بعضی دیگر معتقدند که «
حَفَدَه» به فرزندان بزرگ که می‌توانند کمک و همکاری کنند اطلاق شده است. و بعضی آن را هرگونه معاون و کمک‌کار را اعم از فرزندان و غیر فرزندان دانسته‌اند.
(وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ) (
خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرارداد؛ و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوه‌هایی به وجود آورد؛ و از نعمت‌های پاکیزه به شما روزی داد؛ آیا به باطل
ایمان می‌آورند، و
نعمت خدا را انکار می‌کنند؟!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
حفدة جمع
حافد است که به معنای متحرک و کسی است که در خدمت، جنب و جوش سریع دارد، خواه از اقارب انسان باشد و یا بیگانه، ولی مفسرین آن را به اسباط (نوه‌ها) و مانند آن تفسیر کرده‌اند، چون خدمت اسباط صادقانه‌تر است- تا آنجا که می‌گوید- اصمعی گفته: اصل (
حفد) پایی را بدون توقف در جای پای دیگر نهادن است.
و در مجمع البیان گفته:
حفدة در اصل به معنای سرعت در عمل است- تا آنجا که می‌گوید- و از همین باب است که به اعوان نیز
حفدة می‌گویند، چون در اطاعت انسان سریعند.
و مراد از
حفدة در آیه مورد بحث همان اعوان و خدمتکاران از فرزندان است، چون
حفدة را مقید کرد به متولد از همسران و فرمود:
(وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ اَزْواجِکُمْ بَنِینَ وَ حَفَدَةً) و به همین جهت بعضی
بنین و
حفدة را به فرزندان خردسال و بزرگسال تفسیر کرده‌اند. و بعضی
دیگر بنین را به فرزند بلافصل و
حفدة را به فرزندان با فاصله یعنی نوه تفسیر کرده‌اند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حَفَدَة»، ص۱۸۹.
