حمم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمَّ (به فتح حا) از
واژگان نهج‌البلاغه، یکی از معنای این ماده تقدير و اندازه‌گيرى است. در واقع اين مادّه به معانى زيادى در
نهج‌البلاغه به كار رفته كه ذيلا ياد آورى مى‌شود.
حَمَّبه معنای تقدير و اندازه‌گيرى است.
این ماده در
نهج‌البلاغه به معانی متعدد به كار رفته است که بعضی از موارد به شرح ذیل می‌باشد.
اولا: به معنای مقدر شده. در خطبه ۱۱۹
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
«وَاللَّهِ لَوْ لَارَجَائِي الشَّهَادَةَ عِنْدَ لِقَائِي الْعَدُوَّ وَلَوْ قَدْ حُمَّ لِي لِقَاؤُهُ لَقَرَّبْتُ رِكَابِي ثُمَّ شَخَصْتُ عَنْكُمْ فَلَا أَطْلُبُكُمْ مَا اخْتَلَفَ جَنُوبٌ وَشَمَالٌ.»«سينه شخص عاقل صندوق اسرار اوست و «خوش‌رويى» دام
محبّت است و «تحمّل ناراحتى‌ها»
قبر عيوب است.»
(شرح‌های خطبه:
)
دوما: «حَمام» به فتح اول به معنای كبوتر چنانكه فرموده:
«هذَا حَمَامٌ وَهذَا نَعَامٌ، دَعَا كُلَّ طَائِر بَاسْمِهِ، وَكَفَلَ لَهُ بِرِزْقِهِ.»«اين
کبوتر است و آن
شترمرغ، هر پرنده‌اى را به نامى دعوت كرده و روزيش را تكفّل نموده.»
(شرح‌های خطبه:
)
سوما: «حِمام» به کسر اول به معنای
مرگ چنانکه در رابطه با
مالک اشتر به
محمد بن‌ابی‌بکر مى‌نويسد:
«فَرَحِمَهُ اللهُ! فَلَقَدِ اسْتَكْمَلَ أَيَّامَهُ، وَلاَقَى حِمَامَهُ، وَنَحْنُ عَنْهُ رَاضونَ، أَوْلاَهُ اللهُ رِضْوَانَهُ، وَضَاعَفَ الثَّوَابَ لَهُ.»«
خدا او را رحمت كند كه ايّام
زندگی خود را كامل كرد،
عمر را به پايان برد و مرگ را ملاقات نمود در حالى كه ما از او راضى بوديم؛
خداوند هم
نعمت خشنوديش را بر او ارزانى دارد و پاداشش را مضاعف گرداند.»
(شرح‌های خطبه:
)
مواردی متعدد از این ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حمم»، ج۱، ص۳۰۵.
