حمقاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حمقاء: از مادّه «
حُمْق»
به معنای زن احمق است.
«حمقاء» در
قرآن ذکر نشده ، اما
مفسرین در
تفسیر برخی
آیات از این واژه استفاده کرده‌اند.
(وَ لا تَكُونُواْ كَالَّتی نَقَضَتْ غَزْلَها مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنكاثًا تَتَّخِذُونَ أَيْمانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ أَن تَكُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّما يَبْلُوكُمُ اللّهُ بِهِ وَ لَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقيامَةِ ما كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ) همانند آن زن سبك مغز نباشيد كه پشم‌هاى تابيده خود را، پس از استحكام، وامى‌تابيد! درحالى كه سوگندها و پيمان خود را وسيله
خیانت و
فساد در ميان خود قرار مى‌دهيد؛ به خاطر اين‌كه گروهى، جمعيّتشان از گروه ديگر بيشتر است و كثرت
دشمن را بهانه‌اى براى شكستن
بیعت با
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مى‌شمريد).
خدا شما را با اين وسيله مى‌آزمايد؛ و به يقين
روز قیامت، آنچه را در آن اختلاف داشتيد، براى شما روشن مى‌سازد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرماید: اشاره به داستان زنى است از
قریش به نام «رايطه» در زمان
جاهلیت، كه از صبح تا نيم روز، خود و كنيزانش، پشم‌ها و موهائى را كه در اختيار داشتند مى‌تابيدند، و پس از آن، دستور مى‌داد همه آنها را واتابند و به همين جهت به عنوان «حمقاء» (زن احمق) در ميان
عرب، معروف شده بود. اين كار، مخصوصاً از اين نظر كه: پشم بر اثر تابيدن، استحكام و تكامل تازه‌اى پيدا مى‌كند و با گشودن آن، يك حركت ارتجاعى انجام شده نه تنها بى حاصل، بلكه زيان‌آور است. همين گونه كسانى كه با پيمان بستن با خدا و به نام
حق، تعهدى را مى‌پذيرند، هر گونه حركتى در جهت شكستن اين
عهد و پيمان انجام دهند نه تنها بيهوده است، بلكه، دليل بر انحطاط و سقوط شخصيت آنها نيز مى‌باشد.
(دیدگاه
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان:
، دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حمقاء»، ص۱۹۵.
