حمره مشرقیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حمره مَشرقیه عنوان سرخى که در طرف
مشرق قبل از
طلوع آفتاب و هنگام
غروب پدید می‌آید را می گویند.
حُمره مَشرقیه به سرخى پدید آمده در طرف
شرق افق قبل از
طلوع آفتاب و هنگام
غروب آن را می گویند.
عنوان یاد شده در بابهاى
صلات،
صوم،
اعتکاف و
حج به کار رفته است.
حمره مشرقیه دو بار در
ناحیه شرقى
افق پدید مى‌آید: یک بار قبل از
طلوع آفتاب که بنابر
مشهور، زمان پایان یافتن
وقت نافله و
فضیلت فریضه صبح
است، و بار دیگر هنگام
غروب آفتاب که
زوال آن (گذشتن از روى
سر)- بنابر
مشهور- نشانه
غروب آفتاب و پایان روز است.
بنابر این، عباداتى که مبدأشان
غروبآفتاب است، مانند
نماز مغرب با
زوال حمره مشرقیه، وقتشان داخل مى‌شود؛ چنان که آن دسته از عباداتى که پایان وقت برگزارى آنها
غروب آفتاب است، مانند
نماز عصر،
امساک روزه و
حرمت خروج از
سرزمینعرفات در روز
عرفه براى
حاجی
روز از طلوع فجر است تا برطرف شدن سرخی طرف مشرق.
وقت نماز ظهر و عصر از هنگام ظهر تا مغرب است، که از اول آن به مقدار ادای نماز ظهر بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز ظهر است و چنین وقتی از آخر آن، وقت اختصاصی نماز عصر است و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است.
از حین زوال سرخی افق شرقی تا نصف شب، وقت نماز مغرب و عشا است، که اول وقت به مقدار ادای نماز مغرب، مختص به
نماز مغرب و آخر وقت به قدر ادای نماز عشا، مختص به نماز عشا است.
وقت فضیلت نماز صبح از اول سپیده تا پیدا شدن سرخی از طرف مشرق است و شاید پیدا شدن آن هم‌زمان با «بالا آمدن» و «بازشدن» و «روشن شدن صبح» که در روایات به آن تصریح شده است باشد.
و اگر از مخالفین، در امری که به
فتوا یا حکم آنان بر می‌گردد،
تقیّه کند، روزه‌اش باطل نمی‌شود، پس اگر به خاطر تقیّه چیزی را که مخالفین مبطل روزه نمی‌دانند مرتکب شود، بنابر اقوی روزه او صحیح است و همچنین است اگر قبل از برطرف شدن سرخی (طرف مشرق، از روی تقیه)
افطار کند، بلکه همچنین است اگر روزی را که یوم الشک است (نمی‌داند از ماه رمضان است یا شوال) به خاطر حکم قضات آنان به حسب موازینی که دارند، از روی تقیّه افطار کند، در صورتی که تا آخر بر شک باقی بماند، بنابر اقوی نباید قضا کند، البته اگر بداند که حکم آنان به عید بودن بر خلاف واقع است، باید به خاطر تقیّه افطار کند و بنابر احتیاط (واجب) باید قضای آن روز را بگیرد.
چهارم (از شروط اعتکاف): نباید
اعتکاف کمتر از سه روز به همراه شب‌های ما بین باشد، اما بیشتر از آن مانعی ندارد و حد اکثر ندارد، اگر چه بعد از هر دو روز، سومین روز آن واجب است. پس اگر پنج روز اعتکاف کند، روز ششم واجب است و اگر هشت روز اعتکاف کند، روز نهم بنابر احتیاط (واجب) واجب است و به همین منوال. و روز از طلوع فجر است تا برطرف شدن سرخی طرف مشرق، پس اگر از طلوع فجر (روز اول) تا غروب روز سوم اعتکاف کند کفایت می‌کند. و داخل کردن شب اول و چهارم، در اعتکاف لازم نیست، اگر چه جایز است. و در اینکه اعتکاف سه روز به طور تلفیق صحیح و کافی باشد - یعنی، از ظهر روز اول شروع کند تا ظهر روز چهارم - تامل و اشکال است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳،ص ۳۷۸. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
