• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حِضْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حِضْن (به کسر اول حاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای ما بین بغل و محل بند شلوار از بدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با عثمان بن عفان و شکم‌پرستی او و درباره دنیا از این واژه استفاده نموده است.



حِضْن به کسر اول: ما بین بغل و محل بند شلوار از بدن است. به معنی جانب شی‌ء نیز آید.
حضان: مصدر است به معنی نگاه داشتن در حضن.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:


۲.۱ - حِضْنَيْهِ - خطبه ۳ (درباره عثمان)

در رابطه با عثمان بن عفان و شکم‌پرستی او ‌فرمودند:
«إِلَى أَنْ قامَ ثالِثُ القَوْمِ، نافِجَاً حِضْنَيْهِ بَيْنَ نَثِيلهِ وَ مُعْتَلَفِهِ.»
«تا این‌که نفر سوم قوم به خلافت بر خاست در حالی که بالا آورنده و پر کننده تهی گاه خود بود میان سرگین‌ انداختن و علف‌گاه خود.»
محمد عبده گوید: یعنی جز خوردن و غائط کردن همّی نداشت.

۲.۲ - حِضانُها - خطبه ۱۶۶ (تخم مار)

درباره تخم مار فرموده:
«يَكونُ كَسْرُها وِزْراً، وَ يُخْرِجُ حِضانُها شَرّاً.»
«همچون تخم افعى در لانه پرندگان (مباشيد) كه شكستن آن گناه است (زيرا گمان مى‌رود تخم پرنده باشد) امّا جوجه آن شرّ و زيانبار است.» که در «بیض» گذشت.


۲.۳ - حِضْنِها - خطبه ۱۹۰ (دنیا)

درباره دنیا فرموده:
«وَ انْصَرَمَتِ الدُّنْيا بِأَهْلِها، وَ أَخْرَجَتْهُمْ مَنْ حِضْنِها، فَكانَتْ كَيَوْم مَضَى وَ شَهْر انْقَضَى.»
«دنیا اهل خویش را قطع کرد و آن‌ها را از آغوش خویش خارج نمود و شد مانند روزی که گذشت و ماهی که به سر آمد.»
این لفظ چهار مورد در کلام حضرت (علیه‌السلام) در نهج البلاغه آمده است.


۱. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۲۳۷.    
۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۶۷۱.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۴، خطبه ۳.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۳۰، خطبه ۳.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹، خطبه ۳.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۳۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۶۲.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۹۶.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۹۷.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۷۲، خطبه ۱۶۶.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج، ص۱۶۱، خطبه ۱۶۶.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۰، خطبه ۱۶۶.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۹.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۲.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۳.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۴۱۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۷۶.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۸۲.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۳۹، خطبه ۱۹۰.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵۵، خطبه ۱۸۵.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۱، خطبه ۱۹۰.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۳۹.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۳.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۹.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۰۵.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۰۱.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۱۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حضن»، ج۱، ص۲۸۳.    






جعبه ابزار