حسن بن محبوب سراد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسن بن محبوب سرّاد (حدود
۱۵۰-
۲۲۴ق)، از فقیهان، راویان و محدثان بلند پایه و مورد
وثوق شیعه و از ارکان اربعه عصر خود و از
اصحاب اجماع بود.
وی از شاگردان و یاران
امام کاظم،
امام رضا و
امام جواد (علیهم‌السّلام) به شمار می‌رود و از این بزرگواران روایت نقل کرده است.
ابوعلی حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بن وهب سراد (زراد) بجلی کوفی، لقب زرّاد به معنای زره ساز است که حرفه جد او وهب بوده و
امام رضا (علیه‌السّلام) حسن را سراد نامید. جد اعلایش وهب از مردمان
هند و از بردگان
جریر بن عبدالله بجلی بود که از
امام علی (علیه‌السّلام) درخواست خرید خود را کرد، ولی جریر چون به این کار تمایل نداشت، او را آزاد کرد و وهب پس از آزادی به خدمت امام در آمد،
از همین روست که اینان بجلی خوانده می‌شوند. گزارش دقیقی از ولادت ابوعلی نداریم، ولی از آنجا که در سن ۷۵ سالگی وفات یافته،
پس باید در حدود ۱۵۰ق زاده شده باشد.
ابن محبوب در شهر
کوفه می‌زیسته
و پس از طی دوره‌ای، به علم‌آموزی روی آورد. پدرش محبوب برای تشویق فرزند در مقابل هر روایتی که از
علی بن رئاب می‌نوشت، یک
درهم می‌داد.
حسن سراد از شاگردان و یاران امام کاظم، امام رضا
و امام جواد (علیهم‌السّلام) به شمار می‌رود
و از این بزرگواران و نیز شصت تن از شاگردان
امام صادق (علیه‌السّلام) و افرادی چون
ابوحمزه ثمالی،
جعفر بن سالم،
حنان بن سدیر،
صالح بن زراره و
عبادة بن صهیب روایت دارد.
محدثان بزرگی مانند
محمد بن ابی عمیر،
احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی،
معاویة بن حکیم،
یونس بن علی عطار و
هیثم بن ابی مسروق از او روایت کرده‌اند.
ابوعلی از راویان و محدثان بلند پایه و مورد وثوق شیعه و از فقهای اصحاب ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) و از ارکان اربعه عصر خود و از اصحاب اجماع به شمار آمده است.
سراد سرانجام در سال ۲۲۴ق درگذشت.
جای بسی شگفتی است با اینکه ابن محبوب راوی بسیاری از آثار عالمان شیعه بوده و نجاشی به این مناسبت بارها از او یاد کرده، اما از شرح حال خود وی غفلت ورزیده است.
ابوعلی آثار و تالیفات متعددی دارد که عبارت‌اند از:
• التفسیر؛ • الحدود؛ • النکاح؛ • الفرائض؛ • الدیات
؛ • معرفة رواة الاخبار
؛ • طبقات الرجال؛ • علل الاحادیث؛ • فضائل الاعمال؛ • فضائل القرآن؛ • الاحتجاج؛ • المصالح؛ • الارضین؛ • الازاهیر؛ • الاسباب؛ • الاشکال؛ • الافانین؛ • اللانبیاء؛ • احادیث الجن و الانس؛ • اخص الاعمال؛ • تعبیر الرؤیا؛ • التحذیر؛ • جداول الحکمه؛ • الاوامر؛ • الاوائل؛ • البزائر؛ • البلدان؛ • التاریخ؛ • المصالح؛ • المحبوبات؛ • المحاسن؛ • معانی الحدیث و التحریف؛ • الحیرة و الصفوه؛ • الحیوان و الاجناس؛ • التخویف؛ • الروایه؛ • الریاضه؛ • السماء؛ • صوم الایام؛ • المکروهات؛ • العتق؛ • الترهیب؛ • الفروق؛ • القرائن؛ • الکعبه؛ • اللطائف؛ • المآثر ما خاطب الله به خلقه؛ • الجمل
؛ • المراج؛ • الطلاق؛ • النوادر (هزار ورقه) و المشیخه
که در اصول شیعه نوشته شده و مشهورتر از کتاب مزنی و امثال آن است. این کتاب بیش از صد سال پیش از
غیبت کبری نگاشته شده و برخی از اخبار غیبت را در بر دارد.
ابوسلیمان داود بن کوره قمی، از اساتید
کلینی کتاب المشیخه را بر اساس کتب فقهی به صورت باب باب درآورده و
شهید ثانی حدود هزار حدیث از آن را گزینش کرده است
که نشان می‌دهد این اثر گرانقدر تا سده دهم وجود داشته است. (دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسن سرّاد»، ج۱، ص۲۵۹.
