حَسْم (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَسْم (به فتح حاء و سکون سین) از
واژگان قرآن کریم به معنای از بین بردن اثر شی‌ء است.
مشتق این واژه در
قرآن کریم به صورت
حُسوم (به ضم حاء) به معنای ریشه کن کردن و توالی آمده است.
حَسْم به معنای از بین بردن اثر شی‌ء است.
گویند:
«قَطَعَهُ فَحَسَمَهُ» یعنی آن را برید و مادّه‌اش را زایل کرد به همین علّت شمشیر را حُسَام گفته‌اند.
به موردی از
حَسْم که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(سَخَّرَها عَلَیْهِمْ سَبْعَ لَیالٍ وَ ثَمانِیَةَ اَیَّامٍ حُسُوماً) «خداوند اين تند باد بنيان كن را هفت شب و هشت روز پى در پى بر آن‌ها مسلّط ساخت.»
طبرسی و
زمخشری گفته‌اند: ممکن است آن
مصدر و یا جمع حاسم باشد مثل شهود و رقود که جمع شاهد و راقد است. بنابر فرض اوّل
مفعول مطلق یعنی
یَحْسِمُهُمْ حُسُوماً و بنابر فرض دوّم صفت
سَبْعَ لَیالٍ وَ ثَمانِیَةَ اَیَّامٍ است. معنی آیه چنین می‌شود: «خدا باد را هفت شب و هشت روز بر آن‌ها مسلّط کرد که به طرز عجیبی آن‌ها را ریشه کن می‌نمود.» و نیز آن را به معنی متوالی گفته‌اند.
در
مجمع البیان گوید: ریشه آن از
حَسَمَ الدَّاءَ است که با داغ پی در پی آن را معالجه می‌کنند. علی هذا
(حُسُوماً) حال است از «ریح» در آیه ماقبل. یعنی: «خدا باد را در حالی که هفت شب و هشت روز مرتب و پی در پی آن‌ها را از بین می‌برد مسلّطشان کرد.» در این فرض حسوم به معنی حاسم است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حسم»، ج۲، ص۱۳۴.
