• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حر (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حر: (لاَ تَنفِرُواْ في الْحَرِّ )
به معنى «گرما» (ضد سرما) است و به طورى كه «راغب» در مفردات مى‌گويد بر دو گونه است:
۱) گرمايى كه براثر اجسام و مواد گرمازا، در هوا رخ مى‌دهد، مانند حرارت خورشيد و آتش.
۲) گرما و حرارتى كه در بدن انسان عارض مى‌شود، مانند حرارت شخص تب‌دار.
آیه مورد بحث پيرامون رفتار و افكار منافقان در واقعه «تبوک» سخن مى‌گويد، آنها از شركت در جهاد تخلف جستند و با عذرهاى واهى در خانه‌هاى خود نشستند و به گمان خود سلامت را بر خطرات ميدان جنگ ترجيح دادند و از اين عملى كه بر ضد (رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)) مرتكب شدند خوشحال بودند، آنها نه تنها به تخلف خودشان از شركت در ميدان جهاد قناعت نكردند، بلكه با وسوسه‌هاى شيطانى كوشش داشتند، ديگران را دلسرد و منصرف سازند.



به موردی از کاربرد حر در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - حر (آیه ۸۱ سوره توبه)

(فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللّهِ وَ كَرِهُواْ أَن يُجاهِدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنفُسِهِمْ في سَبيلِ اللّهِ وَ قالُواْ لاَ تَنفِرُواْ في الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَّوْ كانُوا يَفْقَهُونَ) «تخلف كنندگان از جنگ تبوک، از مخالفت با پيامبر خدا و كناره‌گيرى از جهاد، خوشحال شدند؛ و خوش نداشتند كه با مال و جان خود، در راه خدا جهاد كنند؛ و گفتند: در اين گرما، به سوى ميدان حركت نكنيد. به آنان بگو: آتش دوزخ از اين سوزان‌تر است، اگر مى‌فهميدند.»

۱.۲ - حر در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله‌ (وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ) نقل خطاب منافقين است به ديگران كه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را يارى نكنند، و زحمات آن جناب را در حركت دادن مردم بسوى جهاد خنثى سازند، و لذا خداى تعالى آن جناب را دستور مى‌دهد كه چنين جوابشان دهد: (نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا) يعنى اگر فرار از حرارت و تقاعد ورزيدن شما را از گرما نجات مى‌داد، بارى، از حرارتى شديدتر از آن يعنى حرارت دوزخ نجات نمى‌دهد، آرى فرار از اين حرارت آسان شما را دچار آن حرارت شديد مى‌سازد. آن گاه با جمله‌ (لَوْ كانُوا يَفْقَهُونَ) كه با كلمه لو كه براى تمنى و آرزو مى‌باشد، ابتداء شده، نوميدى از تعقل و فهم ايشان را مى‌رساند.

۱. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۲۲۴.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۲۶۴.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌ ط-دار الکتب الاسلامیه، ج۸، ص۶۳.    
۵. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۰.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۸. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۹. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۸۵.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۵۹.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۷۲.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۸۶.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حر »، ص۴۸۱.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره توبه | لغات قرآن




جعبه ابزار