حدیث ظاهر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حدیث ظاهر، از اصطلاحات بکار رفته در
علم حدیث بوده و به حدیثی که در یکی از احتمالاتش
رجحان داشته باشد، گفته می‌شود.
احادیث از جهات گوناگون دارای تقسیمات متعددی است زیرا گاهی تقسیم
حدیث به لحاظ متن است و گاهی به لحاظ
سند و گاهی هم به لحاظ هر دو.
حدیث به لحاظ متن آن به
ظاهر،
نص،
مجمل، و
مؤول تقسیم می‌شود.
مراد از حدیث ظاهر حدیثی است که دارای احتمالاتی در متن است که یک احتمال در دلالت متن آن بر بقیه احتمالات ترجیح داشته باشد.
به تعبیر مبسوط‌تر چنان‌چه متن حدیث دارای معنای واحدی باشد و معنای دیگری در آن محتمل نباشد نص نامیده می‌شود و اگر احتمال معنای دیگری داده شود هر دو احتمال مساوی باشند به آن مجمل گویند و اگر یکی از آن معانی بر دیگری ترجیح داشته باشد اگر طرف راجح مراد باشد به آن ظاهر گویند، و اگر به دلیلی حمل بر طرف مرجوح شود مؤوّل نامیده می‌شود.
برخی گفته‌اند: ظاهر حدیثی است که دلالت واضح بر معنا داشته باشد.
برخی گفته‌اند: ظاهر حدیثی است که احتمال
تاویل در آن راه دارد.
بعضی اندیشمندان گفته‌اند: حکم ظاهر و نص وجوب عمل به مضمون آنهاست و احتمال
مجاز در آنها معتبر نیست زیرا نیازمند
قرینه و
دلیل است و بسیاری گفته‌اند هنگام تعارض نص و ظاهر عمل به نص ارجح است.
از حدیث ظاهر به روایت ظاهر، خبر ظاهر و ظاهر نیز تعبیر می‌شود.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث ظاهر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۵/۱۷.
