حدیث اطلاق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حدیث اطلاق دو تعریف دارد: ۱.
حدیث مورد
استناد در اثبات
برائت شرعی را حدیث اطلاق گویند. ۲. کلّ شئ مطلق حتّی یرد فیه
نهی را حدیث اطلاق گویند.
حدیث اطلاق، از روایاتی است که برای اثبات برائت شرعی به آن
استدلال شده است. در این
حدیث امام صادق علیه‌السّلام می‌فرماید: «کل شیء مطلق حتی یرد فیه
نهی؛ انجام هر کاری آزاد است تا زمانی که از جانب
شارع به آن
نهی تعلق گیرد».
بنابراین در جایی که
نهی به چیزی از جانب شارع به
مکلف نرسیده و وی در
حرمت آن
شک داشته باشد (
شبهه حکمیه) مثل شک در
حرمت استعمال دخانیات، می‌تواند آن را مرتکب شود و نسبت به حرمت آن
برائت جاری نماید.
در صورتی می‌توان به حدیث اطلاق بر مطلب بالا
تمسک نمود که مراد از ورود در جمله «حتی یرد فیه
نهی»
وصول حدیث یا
حکم باشد نه صدور آن. پس اگر مقصود از ورود
نهی،
وصول آن به مکلف باشد، معنایش این است که هر چیزی آزاد است تا زمانی که
نهیی درباره آن به مکلف برسد و چون در مورد «استعمال دخانیات»
نهی نرسیده،
ارتکاب آن آزاد است؛ حتی اگر واقعاً هم
نهی از استعمال دخانیات صادر شده باشد، ولی چون به مکلف نرسیده است، وی در ارتکاب آن آزاد است.
اما اگر مراد از ورود
نهی، صدور آن باشد، نتیجه آن می‌شود که هر چیزی
مطلق (آزاد و مباح) است تا زمانی که از سوی شارع، درباره آن
نهی صادر شود. در این صورت، استدلال به آن صحیح نیست، زیرا ممکن است نسبت به «استعمال دخانیات»
نهی صادر شده باشد ولی به مکلف نرسیده باشد.
مرحوم «
شیخ انصاری» به این حدیث بر برائت استدلال نموده و دلالت آن را از بقیه احادیث اظهر می‌داند؛ ولی مرحوم «
محقق خراسانی» بر شیخ اشکال می‌نماید که ما قبول نداریم مراد از
ورود،
وصول باشد.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۱۲، برگرفته از مقاله «حدیث اطلاق».
