حدود اقترانی حملی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

حدود اقترانی حملی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای اجزای تشکیل‌دهنده مقدمات قیاس اقترانی حملی است.

---

هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده مقدمات قیاس را «حد» گویند و آن سه حد است: حد اکبر، حد اصغر و حد وسط. حدود قیاس به لحاظ حملی و شرطی‌ بودن قیاس به حدود اقترانی حملی و شرطی تقسیم می‌شود.

---

حدود اقترانی حملی، همان اجزای تشکیل دهنده مقدمات قیاس اقترانی حملی است که عبارت‌اند از:
۱. حد اصغر، و آن حدی است که در مقدمه اول (صغرای قیاس)، موضوع یا محمول و در نتیجه قیاس، موضوع قرار می‌گیرد.
۲. حد اکبر، و آن حدی است که در مقدمه دوم (کبرای قیاس)، موضوع یا محمول و در نتیجه قیاس، محمول قرار می‌گیرد.
۳. حد اوسط، و آن حد مشترکی است که در دو مقدمه تکرار شده و باعث پیوند دو حدّ دیگر می‌شود و از نتیجه حذف می‌شود؛ مانند: «العالم متغیر» و «کل متغیر حادث» که نتیجه می‌دهد: «فالعالم حادث»؛ بنابراین در این قیاس حملی، کلمه «العالم» حد اصغر و «حادث» حد اکبر و «متغیر» حد اوسط است.

---

حدود اقترانی شرطی با حدود اقترانی حملی فرقی ندارد، جز اینکه اقترانی شرطی از قضایای شرطی پدید می‌آید و ممکن است هر دو مقدمه یا یکی از مقدمات آن شرطی باشد؛ بنابراین، اقترانی شرطی از این نظر که شامل حدود سه‌گانه (حد وسط، حد اصغر و حد اکبر) می‌شود، عین اقترانی حملی است. تفاوت اقترانی شرطی با اقترانی حملی، این است که حدود آن به جای موضوع و محمول که هر دو مفرد است مقدم و تالی است که هر دو قضیه است و حد وسط آن جزئی از مقدم یا تالی است. اسامی و اصطلاحاتی که برای اجزای قیاس بیان می‌شود در اصل به قیاس اقترانی حملی اختصاص دارد و بعد قیاس شرطی را به حملی ملحق کرده و مقدم و تالی را به جای موضوع و محمول نشانده‌اند.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

---