حداد (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حداد اصطلاحی است که
فقها در
عِدِّه وفات از آن سخن گفته‌اند.
منظور از حداد عبارت است از
ترک زینت در بدن و لباس و هر آنچه عرفاً
زینت حساب می‌شود. زینت در بدن به‌مانند سرمه کشیدن، عطر زدن،
خضاب و سرخ کردن صورت و کشیدن خط و امثال این‌ها است و زینت در لباس هم به پوشیدن لباس سرخ و زرد و زیور و مانند این‌ها است.
امام خمینی بعد از ارائه تعریف حداد به شرحی که رفت می‌فرمایند: و در وفات
شوهر، مادامی‌که
زن در
عدّه است «حداد» بر او
واجب است؛ پس بر زن شوهرمرده تا زمانی که در عده وفات هست، لازم است ترک نماید هر آنچه را که زینت شمرده می‌شود و زن با آن خود را برای شوهر، و در اوقاتی مثل عیدها و عروسی‌ها و امثال این‌ها که به‌حسب عادت مناسب آن است، تزیین می‌کند، و این امر به‌حسب اشخاص و زمان‌ها و شهرها مختلف هست، لذا آنچه در هر شهری برای زینت، عادت و متعارف هست در نظر گرفته می‌شود.
بنا بر اقوا حداد شرط صحت عده وفات نیست، بلکه تکلیف مستقلی است در زمان عده، لذا اگر زن از روی
عمد و
معصیت یا بی‌اطلاعی یا فراموشی، در تمام مدت عده یا در قسمتی از آن، حداد را ترک نماید، از نو گرفتن عده و جبران آنچه که بدون حداد عده گرفته است واجب نیست.
در وجوب حداد بین زن مسلمان و زن
ذمّی فرقی نیست، چنان‌که ظاهراً بین زن دائمی و موقت هم فرق نیست؛ البته عدم وجوب حداد بر زنی که مدت عقد او کوتاه باشد مانند یک روز و دو روز بعید نیست؛ و آیا بر زن
صغیر و زن
مجنون واجب است یا نه؟ دو قول است، که اشهر آن‌ها وجوب آن است، به معنای اینکه بر
ولیّ آن‌ها واجب است، پس باید آن‌ها را مادامی‌که در عدّه هستند از تزیین دور کند و در آن تامل است گرچه
احوط (وجوبی) است.
اموری مثل نظافت و تمیز کردن بدن و لباس، شانه کردن مو، گرفتن ناخن، حمام کردن، پهن کردن فرش عالی، سکونت در مسکن‌های مزیّن، شرکت در مجالس عروسی و تزیین اولاد و خدمتکاران هیچ‌کدام جزء حداد نیست و در دوره عده وفات بی‌اشکال است.
همچنین از خانه بیرون رفتن زنی که شوهرش فوت کرده است و به دنبال نیازها و حوائج زندگی رفتن او در طول مدت عده وفات جایز است. خصوصاً اگر ضروری باشد یا خروجش برای امور راجحی مثل حج و زیارت و عیادت مریض و دیدار
ارحام به‌ویژه پدر و مادر باشد. البته سزاوار بلکه
احوط (استحبابی) آن است که فقط در خانه خودش که در زمان حیات شوهرش در آنجا ساکن بوده یا جهت عده گرفتن به آن منتقل شده است، بیتوته کند؛ به اینکه بعدازظهر خارج از خانه شود و در وقت
عشاء برگردد، یا بعد از
نصف شب بیرون برود و
صبح برگردد.
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
