حاشیة المظفر علی المکاسب (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب " حاشیة المظفر علی المکاسب " تألیف علامه محقق آية الله شيخ
محمد رضا مظفر قدس سره دارای دو بخش حاشیه بر خیارات و حاشیه بر
بیع می باشد .
عالم وارسته،
آیت الله شیخ محمد رضا مظفر ، روز پنجم شعبان سال۱۳۲۲هجرى قمرى در
نجف اشرف در خاندان
علم و كمال به دنيا آمد.پدرش
فقیه و مجتهد بزرگ، شيخ محمد بن عبد الله از علماء و مراجع تقليد عصر خود بود.مادرش نيز دختر علامۀ بزرگ،
عبد الحسین طریحی ( ۱۲۳۵- ۱۲۹۳ هجرى قمرى) بود. شيخ مظفر به ديدار پدر موفق نگرديد و تقريبا ۵ ماه بعد از فوت پدر به دنيا آمد.
ايشان در خاندانى بزرگ تحت سرپرستى دو برادر محقق و دانشمندش شيخ عبد النبى و شيخ محمد حسن به تحصيل علوم اسلامى پرداخت و طولى نكشيد كه در محضر استادان بزرگ حوزۀ علميّۀ نجف اشرف مراحل عالى
اصول و
فقه و
فلسفه را به پايان رسانيد.او در مسير كسب دانش، تنها به علوم دينى بسنده نكرد و به فراگيرى دانش‌هاى نوين چون
حساب ،
هندسه ،
جبر ،
هیئت و عروض روى آورد و در ۲۱ سالگى با بهره‌گيرى از سبكى نو و قالبى جديد كتابى در
علم عروض به رشتۀ تحرير درآورد.او همپاى فرهنگ معاصر گام برمى‌داشت و آن زمان كه هنوز سخنى از فرهنگ نو در حوزۀ علميّۀ نجف مطرح نبود و يا به ندرت از آن ياد مى‌شد، با تعاليم و مشخصه‌هاى آن آشنا بود و با آنكه سنين جوانى را مى‌گذراند، سعى در آشنا ساختن حوزويان با فرهنگ نوين داشت.
۱- حاشية خيارات: اين بخش عبارت است از دفترى در قطعه بزرگ كه در صفحه اولش نام آن آمده و پس از آوردن محتويات حاشيه را ذكر كرده.
۲- حاشية بيع: اين بخش مجموعه أوراقى است نا منظم كه حاشيه بر قسم بزرگى از كتاب بيع
شیخ انصاری قدّس سرّه را تشكيل مى‌دهد، گويا برخى از آنها چك نويسند چرا كه در آنها خط خوردگى و حذف بسيار به چشم مى‌خورد،
گفتنى است كه در كتاب‌هايى كه در آنها به شرح حال ايشان پرداخته شده اين اثر از تأليفات و آثار ايشان شمرده نشده، اما با توجه به قرائن و مؤيداتى كه وجود دارد مى‌توان گفت اين اثر منسوب به ايشان است:
قرينه از اين قرار است كه خود شيخ رحمه الله در ابتداى حاشية خيارات، وقتى كه فرق ميان
مصدر و
اسم مصدر را بيان ميكنند بر اين مطلب صراحت دارند، عبارت ايشان در آنجا اينگونه است:« كما أوضحنا ذلك فى أول البيع فراجع»،( مراجعه شود به حاشيه خيارات) اگر به آن صفحات در حاشيه بيع مراجعه كنيد بحث مفصلى درباره تفاوت ميان مصدر و اسم مصدر را خواهيد يافت،
همچنين در بحث خيارات مطلبى را به بحث
معاطاة حواله ميدهند و مى‌گويند:« قد تقدم منا فى المعاطاة و غيرها».
گذشته از اينكه اين نوشته‌ها به خط خود ايشان و در ميان برگه‌هاى ايشان بوده، و در شيوه نگارش نيز با نوشته‌هاى ديگر ايشان يكى است. ناگفته نماند كه بخش پايانى حاشيه
بیع كه از شرائط عوضين آغاز مى‌شود در سال ۱۳۶۱ ه نوشته شده، و اين پس از كتابت حاشيه خيارات در تاريخ ۱۳۵۲ ه است.
به دليل قديمى بودن روش نگارش مؤلف رحمه الله در اين حاشيه و پاراگراف بندى نكردن و جمله بندى نكردن متون، گروه تحقيق آن را به شيوه روز درآورده و آن را پاراگراف بندى و جمله بندى نمودند، و به هر تغييرى اعم از تصحيح و يا إضافه كردن در حاشيه متن و يا در ميان پرانتز
اشاره شده، مگر در جايى كه تغيير از نوع دست بردن در رسم الخط كلمات بوده. ضمنا براى آسان سازى و بهره بيشتر مصادر آيات و روايات را در حاشيه متن آورده‌ايم.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
