جُولَان (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُولَان (به ضم جیم)،
جول و
جوله یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای سیر و رفتن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در بیانی خطاب به یاران خویش و در رابطه با
توحید و ... از این واژه استفاده نموده است.
این واژه ۱۳ بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
جُولَان (به ضم جیم)، به معنای سیر و رفتن، آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: «
جالَ فی البِلاد جُولاناََ: طافَ غَیر مُستقَّر فیها.»
و همچنین «
جالَ الفَرَس فی المَیدان: قَطَع جَوانِبِه.»
واژه «اجاله» به معنای گرداندن آمده است.
واژه «اجال سیفه» به معنای اداره آمده است.
واژه «اجتیال» به معنای گردش و گرداندن شخص از قصدش، آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در بیانی خطاب به یارانش فرموده است:
«وَ قَدْ كَرِهْتُ أَنْ يَكونَ جالَ في ظَنِّكُمْ أَنّي أُحِبُّ الاِْطْراءَ، وَ اسْتَِماعَ الثَّناءِ، وَ لَسْتُ ـ بِحَمْدِ اللهِ ـ كَذلِكَ.» «مکروه دارم از این‌که در ذهن شما خطور کند که من دوست می‌دارم
مبالغه در تعریف و شنیدن مداحّی را،
حمد خدا را که چنین نیستم.»
امام (علیه‌السلام) در
خطبه ۱ می‌فرماید:
«وَ اجْتالَتْهُمُ الشَّياطينُ عَنْ مَعْرفَتِهِ.» «
شیاطین انسان را از معرفت
خدا منحرف کردند.»
آن حضرت (علیه‌السلام) در رابطه با توحید فرموده‌اند:
«أَنْشَأَ الْخَلْقَ إِنْشاءً وَ ابْتَدَأَهُ ابْتِداءً بِلا رَوِیَّهٍ أَجالَها وَ لا تَجْرِبَةٍ اسْتَفادَها.» «مخلوق را به وجود آورد و خلقت را شروع فرمود، بدون فکری که گردانده باشد و بدون تجربه‌ای که به دست آورده باشد.»
واژه «تجوال» مبالغه در جولان است.
همچنین در
نامه‌ای به برادرش
عقیل می‌نویسد:
«فَدَعْ عَنْكَ قُرَيشاً وَ تَرْكاضَهُمْ في الضَّلالِ، وَ تَجْوالَهُمْ في الشِّقاقِ.» «رها کن
قریش و به سرعت رقتنشان در گمراهی و جولانشان را در دشمنی و
تفرقه.»
واژه «جائل» به معنای جولان کننده آمده است؛ چنان‌که امام (علیه‌السلام) در
خطبه ۸۸، می‌فرماید:
«وَ اللَّهِ ما بُصِّرْتُمْ بَعْدَهُمْ شَیْئاً جَهِلوهُ وَ لا اُصْفیتُمْ بِهِ وَ حُرِموهُ وَ لَقَدْ نَزَلَتْ بِکُمُ الْبَلِیَّهُ جائِلاً خِطامُها رِخْواً بِطانُها.» «به خدا سوگند! بعد از آن‌ها چیزی به شما نشان داده نشده که بر آنان مجهول باشد و شما به چیزی اختصاص نیافتید که آنان از آن محروم شده باشند (و خداوند به شما وعده خاصی برای رهایی از
عذابش نداده است).»
واژه «مجال» به معنای محلّ جولان است که در
خطبه ۱۹۶، آن حضرت فرموده‌اند:
«فاعْلَموا، وَ الاَْلْسُنُ مُطْلَقَةٌ، وَ الاَبدانُ صَحيحَةٌ، وَ الاَْعْضاءُ لَدْنَةٌ، وَ الْمُنقَلَبُ فَسيحٌ، وَ الْـمَجالُ عَريضٌ، قَبْلَ إِرْهاقِ الْفَوْتِ.» «ای بندگان خدا، اکنون دست به کاری زنید، که
زبان‌ها باز است و تنها درست و اعضای بدن در فرمان است و جای بازگشت گشاده است و جولانگاه، پهناور است؛ پیش از آن‌که فرصت فوت شود و
مرگ فرا رسد.»
این واژه ۱۳ بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جولان، جول»، ص۲۴۲.
