• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جَمَل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





جَمَل (به فتح جیم و میم) از واژگان قرآن کریم به معنای شتر نر و یا طناب کشتی است.



جَمَل به معنای شتر نر و ایضا طناب کشتی است.
در صحاح آن را مطلق شتر و نیز طناب کشتی گفته و نر بودنش را از فرّاء نقل کرده است‌.
در قاموس و اقرب الموارد آن را در آیه ریسمان کشتی گفته‌اند: و بعضی از مفسران از دیگران به طور احتمال نقل کرده‌اند.



به مواردی از جَمَل که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْجَمَلُ‌ (آیه ۴۰ سوره اعراف)

(وَ لا یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّی یَلِجَ‌ الْجَمَلُ‌ فِی سَمِّ الْخِیاطِ)
«آن‌ها به بهشت داخل نمی‌شوند تا شتر داخل سوراخ سوزن شود.»
سمّ به معنی سوراخ است و سمّ کشنده را سمّ گویند که در بدن نفوذ می‌کند خیاط به معنی سوزن است.
عده‌ای از مفسران «جمل» را در آیه به معنی شتر گرفته و این‌طور تفسیر کرده‌اند: «آن‌ها به بهشت داخل نمی‌شوند تا شتر داخل سوراخ سوزن شود.»
به نظر نگارنده این معنی از دو جهت بعید است یکی آنکه مناسب سوراخ سوزن شتر نیست، دوّم این‌که در این صورت «ابل» و یا «بعیر» گفته می‌شد که به معنی مطلق شتر است نه جمل، زیرا شتر نر اختصاصی از این حیث ندارد ولی اگر جمل را در آیه به معنی طناب کشتی بگیریم چنان‌که از ۳ لغت معتبر نقل شد آن دو اشکال وارد نیست و معنی این می‌شود: «وارد بهشت نمی‌شوند تا طناب بادبان کشتی (با آن ضخامت) از سوراخ سوزن بگذرد»؛ و در هر دو صورت آیه مبیّن آن است که دخول کفّار به بهشت امکان پذیر نیست.


۲.۲ - جِمالَتٌ‌ (آیه ۳۲ سوره امرسلات)

(اِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ کَاَنَّهُ‌ جِمالَتٌ‌ صُفْرٌ)
«آن آتش شراره‌هایی می‌افکند چون بنایی بلند که گویی شتران زردگون است.»
صفر جمع اصفر است.
جمالة جمع جمل است.
گویا شراره در بزرگی به قصر و در رنگ به شتر تشبیه شده است. قصر را به معنی درخت بزرگ و جمالة را جمع جمل به معنای ریسمان کشتی نیز گفته‌اند.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۵۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۲۰۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۵، ص۳۴۱.    
۴. جوهری، ابونصر، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، ج۴، ص۱۶۶۱.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۱، ص۴۶۵.    
۶. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۳۵۱.    
۷. اعراف/سوره۷، آیه۴۰.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۴۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۱۵.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۰۴.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۶۴.    
۱۲. مرسلات/سوره۷۷، آیه۳۲.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۴۸.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۵۴.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۱۴.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۳۴.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۳، ص۲۱۱.    
۱۸. جوهری، ابونصر، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، ج۴، ص۱۶۶۱.    
۱۹. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۵، ص۳۴۱.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۳۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جمل»، ج۲، ص۵۱-۵۲.    






جعبه ابزار