• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جَفْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: جَفْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: پلک.


جَفْن (بر وزن عقل) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای پلک یا پرده چشم که به وقت بستن آن‌را می‌پوشاند، آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص شرکت کردن عثمان بن حنیف در یک میهمانی باشکوه، در بصره ضمن سرزنش او و در رابطه با خفاش و ... از این واژه استفاده نموده است.
این واژه پنج ‌بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.


جَفْن به معنای پلک یا پرده چشم که به وقت بستن آن‌را می‌پوشاند، آمده است.
[۱] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۲۲۵.    
[۲] شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۴۴۵.    

جمع این واژه جفون است.
در لغت آمده است: «اَلجَفن: غِطاءُ العَین مِن اَعلَی وَ اَسفَل.»
[۳] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۳، ص۸۹.    

واژه «جفنه» به معنای کاسه و جمع آن «جِفان» بر (وزن کتاب) و اجفان است.

برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْجِفانُ - نامه ۴۵ (خطاب به عثمان بن حنیف)

امام (صلوات‌الله‌علیه) هنگامی که به‌وی خبر رسید که فرماندار بصره عثمان بن حنیف به میهمانی مجلّلی رفته است، در عتاب به وی نوشت:
«یابنَ حُنیف: بَلَغَني أَنَّ رَجُلاً مِنْ فِتْيَةِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ دَعاكَ إلى مَأْدُبَة، فَأَسْرَعْتَ إِلَيْها، تُسْتَطابُ لَكَ الاَْلْوانُ، وَ تُنْقَلُ إِلَيْكَ الْجِفانُ.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۷۵، نامه ۴۵.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص، نامه ۴۵.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۶، نامه ۴۵.    

«پسر حنیف به‌من خبر رسید که مردی از جوانان اهل بصره تو را به طعامی (میهمانی) دعوت کرده و تو شتابان به آن رفته‌ای گفتند: طعام‌های رنگارنگ دلچسب برای تو می‌آوردند، و کاسه‌های طعام پیش تو آورده می‌شد.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۰.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۰.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۸۹.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۰۵.    
)


۲.۲ - الْجُفونِ - خطبه ۱۵۵ (خفاش)

امام (علیه‌السلام) در رابطه با خفّاش نیز فرموده است:
«فَهِيَ مُسْدَلَةُ الْجُفونِ بَالنَّهارِ عَلَى حِداقِها، وَ جاعِلَةُ اللَّيْلِ سِراجاً تَسْتَدِلُّ بِهِ في الْـتَِماسِ أَرْزاقِها.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۳۳، خطبه ۱۵۵.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۶۱، خطبه ۱۵۱.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۱۷، خطبه ۱۵۵.    

«خفّاش در روز روشن پلک‌های خود را بر حدقه‌های چشم گذاشته، در عوض، شب تاریک را برای خود چراغ قرار داده، به وسیله شب در یافتن روزی خود راه پیدا می‌کند.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۱، خطبه ۱۵۵.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۸.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۱۸.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۶۲.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۸۱.    
)


۲.۳ - الاَْجْفانَ - خطبه ۱۵۵ (خفاش)

همچنین در همین خطبه ۱۵۵ آن حضرت می‌فرماید:
«فَإِذا أَلْقَتِ الشَّمْسُ قِناعَها، أَطْبَقَتِ الاَْجْفانَ عَلَى مآقيها.»
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۳۳، خطبه ۱۵۵.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۶۱، خطبه ۱۵۰.    
[۲۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۱۷، خطبه ۱۵۵.    

«چون آفتاب پرده خود را انداخت (و دنیا روشن شد.) او پلكها برهم مى‌گذارد.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۳، خطبه ۱۵۵.    
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۸.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۱۹.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۶۲.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۸۱.    
)


۲.۴ - جُفونِهِ - خطبه ۱۶۵ (طاووس)

امام (علیه‌السلام) همچنین در وصف طاووس فرموده‌اند:
«يُلْقِحُ بِدَمْعَة تَسْفَحُها مَدامِعُهُ، فَتَقِفُ في ضَفَّتَي جُفونِهِ.»
[۳۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۶۴، خطبه ۱۶۵.    
[۳۲] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۸۹، خطبه ۱۶۳.    
[۳۳] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۷، خطبه ۱۶۵.    

«و اگر كسى خيال كند كه باردارشدن طاووس به وسيله قطرات اشكى است كه اطراف چشم جنس نر حلقه مى‌زند.»
[۳۴] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص، خطبه ۱۶۵.    
[۳۵] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۹.    
(شرح‌های خطبه:
[۳۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۳.    
[۳۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۷۲.    
[۳۸] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۵۵.    
[۳۹] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۶۸.    
)
و همچنین این واژه در خطبه ۹۰ نیز آمده است.
[۴۰] سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۰۴، خطبه ۹۰.    


این واژه پنج ‌بار در «نهج البلاغه» آمده است.

۱. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۲۲۵.    
۲. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۴۴۵.    
۳. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۳، ص۸۹.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۷۵، نامه ۴۵.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص، نامه ۴۵.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۶، نامه ۴۵.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۰.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۰.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۸۹.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۰۵.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۳۳، خطبه ۱۵۵.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۶۱، خطبه ۱۵۱.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۱۷، خطبه ۱۵۵.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۱، خطبه ۱۵۵.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۴.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۸.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۱۸.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۶۲.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۸۱.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۳۳، خطبه ۱۵۵.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۶۱، خطبه ۱۵۰.    
۲۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۱۷، خطبه ۱۵۵.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۳، خطبه ۱۵۵.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۴.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۶۸.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۱۹.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۶۲.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۸۱.    
۳۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۶۴، خطبه ۱۶۵.    
۳۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۸۹، خطبه ۱۶۳.    
۳۳. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۷، خطبه ۱۶۵.    
۳۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص، خطبه ۱۶۵.    
۳۵. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۹.    
۳۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۳.    
۳۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۷۲.    
۳۸. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۵۵.    
۳۹. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۶۸.    
۴۰. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۰۴، خطبه ۹۰.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جفن»، ج۱، ص۲۲۱.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 155 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 165 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 45 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار