• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جَرْع (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: جَرْع (قاموس قرآن (جلد ۲))
مقالات مرتبط: یَتَجَرَّعُهُ‌ (لغات‌قرآن)، جُرْعَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)، جرعه.


جَرْع (به فتح جیم و سکون راء) از واژگان قرآن کریم به معنای فرو بردن آب و جرعه جرعه خوردن آن است.
این کلمه درباره غصّه خوردن و فرو بردن خشم نیز به کار می‌رود.
این واژه تنها یک بار در قرآن مجید به کار رفته است.


جَرْع
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۷.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۹۱-۱۹۲.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۱۰.    
به معنی فرو بردن آب است.
«جَرَعَ‌ الْمَاءَ: بَلَعَهُ» از باب منع یمنع.
[۴] فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۱۲.    

تَجَرُّع‌: جرعه جرعه خوردن است.
[۵] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۹۱-۱۹۲.    



به موردی از جَرْع که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:


۲.۱ - یَتَجَرَّعُهُ‌ (آیه ۱۷ سوره ابراهیم)

(وَ یُسْقی‌ مِنْ ماءٍ صَدِیدٍ یَتَجَرَّعُهُ‌ وَ لا یَکادُ یُسِیغُهُ)
[۶] ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۷.    

«از آب صدید نوشانده می‌شود که جرعه جرعه و به زحمت خورد و نتواند فرو برد.»
[۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۴۸.    
[۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۶.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۱۲.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۴۷۴.    

این آیه کریمه در بیان حال اهل جهنّم است، و این کلمه تنها یک دفعه در قرآن مجید وارد شده است و مراد آن است که نوشیدن آن مشکل است به ناچار جرعه جرعه می‌خورد. این کلمه درباره غصّه خوردن و فرو بردن خشم نیز به کار می‌رود.


به موردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:

۳.۱ - تَجَرَّعَ - خطبه ۱۹۴ (وصف رسول خدا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده:
«خاضَ إِلَى رِضْوانِ اللهِ كُلَّ غَمْرَة، وَ تَجَرَّعَ فيهِ كُلَّ غُصَّة، وَ قَدْ تَلَوَّنَ لَه الاَدْنَوْنَ، وَ تَأَلَّبَ عَلَيْهِ الاَْقْصَوْنَ.»
[۱۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۸۴، خطبه۱۹۴.    
[۱۲] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۹۰، خطبه۱۸۹.    
[۱۳] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۰۷، خطبه۱۹۴.    

«در راه خشنودى خدا به هر شدت و سختى وارد شد و در آن، هر اندوهى را جرعه جرعه نوشيد، تا آن‌جا كه نزديكان بر او دگرگون شدند و از يارى دست كشيدند و اجانب به دشمنی برخاستند.»
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۷، خطبه۱۹۴.    
[۱۵] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۵.    
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۰۱.    
[۱۸] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه،ج۱۲، ص۱۷۴.    
[۱۹] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۶۴.    
)


واژه یتجرّعه تنها یک دفعه در قرآن مجید به کار رفته است.
[۲۰] ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۷.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۷.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۹۱-۱۹۲.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۱۰.    
۴. ↑ فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۱۲.    
۵. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۹۱-۱۹۲.    
۶. ↑ ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۷.    
۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۴۸.    
۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۶.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۱۲.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۴۷۴.    
۱۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۸۴، خطبه۱۹۴.    
۱۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۹۰، خطبه۱۸۹.    
۱۳. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۰۷، خطبه۱۹۴.    
۱۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۷، خطبه۱۹۴.    
۱۵. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۳.    
۱۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۵.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۰۱.    
۱۸. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه،ج۱۲، ص۱۷۴.    
۱۹. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۶۴.    
۲۰. ↑ ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۷.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جرع»، ج۲، ص۲۷.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان خطبه 194 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان سوره ابراهیم
جعبه ابزار