جَدَل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَدَل (به فتح جیم و دال) و
جِدال (به کسر جیم) از
واژگان قرآن کریم به معنای منازعه، مخاصمه و شدت خصومت است.
اکثر استعمال این صیغه در
قرآن در منازعه و مخاصمه ناحق است.
مشتقات
جَدَل که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
جِدالَ (به کسر جیم) به معنای منازعه؛
جَادَلْتَنَا (به فتح دال و سکون لام) به معنای با ما جرّ و بحث کردی؛
جِدَالَنَا (به کسر دال و لام) به معنای مجادله کردی؛
تُجادِلْ ( به ضم دال و کسر دال) به معنای دفاع مکن؛
جادِلْهُمْ (به کسر دال و سکون لام) به معنای استدلال و مناظره کن؛
جَدَلًا (به فتح دال و لام) به معنای به مجادله مى‌پردازد، است.
جَدَل یا
جِدال به معنای منازعه، مخاصمه و ... است.
جَدَل (بر وزن فَرَس) به معنی شدت خصومت است.
صحاح آن را
اسم مصدر گفته است.
به مواردی از
جَدَل که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ) «در
حج،
جماع و
فسوق و منازعه نیست.»
در نزد
شیعه مراد از رفث، مقاربت و از فسوق،
دروغ و از جدال،
قسم خوردن است.
(قَالُواْ يَا نُوحُ قَدْ جَادَلْتَنَا فَأَكْثَرْتَ جِدَالَنَا فَأْتَنِا بِمَا تَعِدُنَا إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ ) (گفتند: «ای
نوح! با ما جرّ و بحث کردی، و زیاد مجادله کردی! بس است! اکنون اگر راست می‌گویی، آن‌چه را از
عذاب الهی به ما وعده می‌دهی بیاور!»)
طبرسی در ذیل این آیه فرموده: جدال و مجادله به معنی مقابله با خصم است که او را از رای خود منصرف کند و آن از جدل به معنی تابیدن شدید است و مطلوب از جدال آن است که طرف از رای خود برگردد.
به هر حال، این کلمه در مجادله
حق و مجادله باطل و در مجادله به معنی دفاع در قرآن کریم به کار رفته است و همه در اصل معنی یکی است و فرق با مصادیق است.
(وَ لا تُجادِلْ عَنِ الَّذِینَ یَخْتانُونَ اَنْفُسَهُمْ) «از کسانی که به خود
خیانت می‌کنند دفاع مکن.»
(فَمَنْ یُجادِلُ اللَّهَ عَنْهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ) «از آن‌ها در پیش خدا
روز قیامت کدام کس دفاع می‌کند؟»
(وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ اَحْسَنُ) (و با آن‌ها به روشى كه نيكوتر است، استدلال و مناظره كن.)
(فَلَمَّا ذَهَبَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ الرَّوْعُ وَجَاءتْهُ الْبُشْرَى يُجَادِلُنَا فِي قَوْمِ لُوطٍ) (هنگامى كه ترس
ابراهیم فرو نشست، و بشارت به او رسيد، درباره قوم لوط با ما مجادله مى‌كرد.)
(یُجادِلُونَکَ فِی الْحَقِّ بَعْدَ ما تَبَیَّنَ) (آن‌ها پس از روشن شدن حق، باز با تو مجادله مى‌كردند.)
(وَ کانَ الْاِنْسانُ اَکْثَرَ شَیْ‌ءٍ جَدَلًا) (ولى
انسان بيش از هر چيز، به مجادله مى‌پردازد.)
ناگفته نماند اکثر استعمال این صیغه در قرآن در منازعه و مخاصمه ناحق است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جدل»، ج۲، ص۲۲-۲۳.
