جند (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُنْد (به فتح جیم و سکون نون) از
واژگان قرآن کریم به معنای سپاه است.
جَنَد (به فتح چیم) به معنی زمین سخت است.
جُنْد به معنی سپاه است. ناگفته نماند
جَنَد (به فتح اوّل) به معنی زمین سخت است.
راغب عقیده دارد سپاه را به وسیله فشرده بودن و محکمی، جند گفته‌اند.
(وَ اِنَ جُنْدَنا لَهُمُ الْغالِبُونَ) «سپاه ما آنهایند پیروز.»
جمع آن جنود و اجناد است ولی در قرآن فقط اوّلی به کار رفته است.
(فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُودِ) (و هنگامى كه طالوت به فرماندهى لشكر بنى‌اسرائيل منصوب شد...)
لازم است درباره چند آیه توضیح بدهیم:
۱-
(وَ ما اَنْزَلْنا عَلی قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّماءِ وَ ما کُنَّا مُنْزِلِینَ اِنْ کانَتْ اِلَّا صَیْحَةً واحِدَةً فَاِذا هُمْ خامِدُونَ) آیه درباره آن مرد مؤمن است که از
پیامبران دفاع کرد و او را کشتند یعنی: «بعد از او سپاهی از آسمان بر قوم او نفرستادیم و نازل کننده نبوده‌ایم (و از اوّل کارمان چنین نبوده است) نبود مگر یک صیحه آنگاه همه آرام شدند و مردند.»
اگر گویند: در بسیاری از آیات هست که
خداوند برای نصرت
حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ملک فرستاد
مثل:
(وَ اَنْزَلَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها) (...و لشكرهايى فرستاد كه شما آنها را نمى‌ديديد...)
(فَاَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً وَ جُنُوداً) (...و طوفان سختى بر آنان فرستاديم و لشكريانى كه آنها را نمى‌ديديد...)
و آیاتی که درباره
جنگ بدر و
حنین است ولی در آیه فوق می‌گوید «
(وَ ما کُنَّا مُنْزِلِینَ)» ما از اوّل چنین نبوده‌ایم، این دو با هم چطور جمع می‌شوند؟! ! گوئیم: به نظر می‌آید غرض از «ما کُنَّا مُنْزِلِینَ» لشگرکشی‌های معمول باشد یعنی کار ما اینطور نبوده است که لشگرهائی بفرستیم تا با مردم بدکار جنگ کنند و به بینیم که کدام طرف غالب یا مغلوب خواهد شد بلکه به وسیله صیحه و صاعقه و غیره کار بدکاران را یکسره می‌کنیم، جنودی که در
احزاب و حنین و غیره آمدند همه جنود اللّه بودند و کار خود را کردند و رفتند بی‌آنکه مردم قدرت مقابله داشته باشند.
زمخشری این سئوال را طرح نموده و جواب می‌دهد: «ما کُنَّا مُنْزِلِینَ» نسبت به انبیاء سلف است ولی در زمان قرآن به خاطر عظمت آورنده قرآن جنود نازل شدند.
این جواب به نظر نگارنده درست نیست و نمی‌توان گفت سنّت خدا در زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تغییر یافت.
۲-
(لا یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَهُمْ وَ هُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ) (ولى آنها قادر به يارى ايشان نيستند، و اين عبادت‌كنندگان در قيامت لشكرى براى آنها خواهند بود كه در آتش دوزخ احضار مى‌شوند.)
علی الظاهر فاعل «لا یَسْتَطِیعُونَ» عبارت است از «آلِهَةً» در آیه ماقبل و ضمیر «نَصْرَهُمْ وَ هُمْ» به
بت‌پرستان راجع است و ضمیر «لَهُمْ» برای «آلِهَةً» است یعنی: بت‌ها قدرت بر یاری آنها ندارند و آنها برای بتان سپاه آماده‌اند و به عبارت دیگر آنها بر بتان یاری می‌کنند نه بتان بر آنها. بعضی از بزرگان «مُحْضَرُونَ» را راجع به
آخرت گرفته که بت‌پرستان با بتان در
روز قیامت حاضر می‌شوند.
به نظر می‌رسد آنچه ما ترجمه کردیم بهتر است یعنی مردم برای بتان سپاهی آماده‌اند و از آنها یاری می‌کنند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "جند"، ج۲، ص۵۸-۶۰.
