جمل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَمَل (به فتح جیم و میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای شتر نر و یا طناب کشتی است.
جَمَل به معنای شتر نر و ایضا طناب کشتی است. در
صحاح آن را مطلق شتر و نیز طناب کشتی گفته و نر بودنش را از
فرّاء نقل کرده است.
(وَ لا یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّی یَلِجَ الْجَمَلُ فِی سَمِّ الْخِیاطِ...) سمّ به معنی سوراخ است و سمّ کشنده را سمّ گویند که در بدن نفوذ می‌کند خیاط به معنی سوزن است. عده‌ای از مفسران «جمل» را در
آیه به معنی شتر گرفته و اینطور تفسیر کرده‌اند: «آنها به
بهشت داخل نمی‌شوند تا شتر داخل سوراخ سوزن شود.»
به نظر نگارنده این معنی از دو جهت بعید است یکی آنکه مناسب سوراخ سوزن شتر نیست، دوّم اینکه در این صورت «ابل» و یا «بعیر» گفته می‌شد که به معنی مطلق شتر است نه جمل، زیرا شتر نر اختصاصی از این حیث ندارد ولی اگر جمل را در آیه به معنی طناب کشتی بگیریم چنانکه از ۳ لغت معتبر نقل شد آن دو اشکال وارد نیست و معنی این می‌شود: «وارد بهشت نمی‌شوند تا طناب بادبان کشتی (با آن ضخامت) از سوراخ سوزن بگذرد»؛ و در هر دو صورت آیه مبیّن آن است که دخول
کفّار به بهشت امکان پذیر نیست. در
قاموس و
اقرب الموارد آن را در آیه ریسمان کشتی گفته‌اند
و بعضی از مفسران از دیگران به طور احتمال نقل کرده‌اند.
(اِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ کَاَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ) «آن آتش شراره‌هائی می‌افکند چون بنائی بلند که گوئی شتران زردگون است.»
صفر جمع اصفر است
جمالة جمع جمل.
گویا شراره در بزرگی به قصر و در رنگ به شتر تشبیه شده است. قصر را به معنی درخت بزرگ و جمالة را جمع جمل به معنای ریسمان کشتی نیز گفته‌اند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "جمل"، ج۲، ص۵۱-۵۲.
